Geen huisarts brengt graag slecht nieuws — en geen patiënt wil het graag horen. Toch worden beiden nogal eens geconfronteerd met juist dit probleem: willen wij wel vertellen dat de uitslag niet goed is, en wil de patiënt het weten?
De gebruikelijke opstelling van veel huisartsen is dat als een patiënt de uitslag van een test niet wil weten – of er niets mee wil doen – het geen zin heeft de test aan te vragen. Maar er zijn omstandigheden dat een patiënt onverwachts met bijvoorbeeld een genetische afwijking wordt geconfronteerd doordat een familielid zich heeft laten testen, en onlangs nog woedde in Science een mooie discussie over de vraag of een laboratorium dat ‘toevalsbevindingen’ niet (of juist wel) aan een betrokkene doorgeeft, laakbaar is.12
Ideaal zou voor veel mensen eigenlijk zijn dat ze zich wel laten onderzoeken, maar dat ze de uitslag alleen te horen krijgen als die gunstig is. Maar zo mooi kan het natuurlijk niet: als ze na het onderzoek niets horen, weten ze dat de uitslag niet goed is.
De Amerikaanse columniste Marilyn Vos Savant bedacht echter een fraaie oplossing, die het waard is weer eens gememoreerd te worden.3 Vos Savant verwierf faam met haar IQ, dat het hoogste zou zijn ooit bij een vrouw gemeten (228), en met haar puzzelrubriek in het weekblad Parade.
Wat te doen als een vrouw bang is draagster te zijn van het BRCA-gen, maar dat tegelijkertijd niet wil weten? Zij moet zich, zei Vos Savant, wel laten onderzoeken en een afspraak met haar arts maken. Nadat de dokter de uitslag heeft gezien, gooit hij een munt op, met aan de ene kant ‘Vertellen’ en aan de andere kant ‘Zwijgen’. Als de munt op ‘Vertellen’ valt en de vrouw is geen draagster, deelt hij de vrouw de uitslag mee. Maar als de munt op ‘Zwijgen’ valt óf als de uitslag ongunstig is, zegt hij dat hij de uitslag niet kan vertellen.
De vrouw weet dus onmiddellijk als alles goed is gegaan, maar als de dokter geen commentaar geeft, kan dat ook komen doordat de munt op ‘Zwijgen’ kwam, en zou het nog goed kunnen aflopen. Als de uitslag goed is, zal ze het ten slotte horen.
Hans van Maanen is wetenschapsjournalist.
Literatuur
- 1.↲McGuire AL, McCullough LB, Blumenthal-Barby JS, et al. Ethics and genomic incidental findings. Science 2013;340:1047-8.
- 2.↲Wolf SM, Annas GJ, Elias S. Patient autonomy and incidental findings in clinical genomics. Science 2013;340:1049-50.
- 3.↲Van Maanen H. Voorkomen is duurder dan genezen. Amsterdam: Boom, 1999.
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
