Neppillen die wel werken

In een recent Amerikaans onderzoek is de mening van patiënten gevraagd over placebobehandeling in het algemeen en kregen zij enkele scenario’s voorgelegd (placebobehandeling bij buikpijn en verkoudheid). De gehanteerde omschrijving van een placebo-effect was: ‘Een patiënt ervaart een placebo-effect, als hij beter wordt na een behandeling, niet door de behandeling zelf, maar omdat de patiënt verwacht beter te worden van de behandeling.’ Aan 1800 patiënten van 18-75 jaar met een chronische aandoening, die hiervoor in de voorgaande 6 maanden minstens eenmaal in de eerste lijn waren gezien, werd gevraagd of zij wilden meewerken aan een telefonisch interview. Van de respondenten voldeden 202 patiënten aan de exclusiecriteria (onder andere dementie, moeite met spreken of horen), 853 patiënten kregen een telefonisch interview. Van de respondenten was 61% vrouw en de gemiddelde leeftijd was 45 jaar.

Slechts 22% van de geïnterviewden vindt een placebobehandeling nooit toelaatbaar. Als de arts verwacht dat een patiënt baat kan hebben bij een placebobehandeling en die de patiënt niet schaadt, kan 76% van de geïnterviewden zich hierin vinden. Als de arts niet zeker is van het effect, daalt dit percentage naar 50%.

Uit de scenario’s kwam naar voren dat patiënten het acceptabel vinden als een arts een placebobehandeling voorschrijft bij niet ernstige maagpijn (71% zonder weet van placebobehandeling, 79% met weet ervan). De arts-patiëntrelatie zou er volgens 54% van de ondervraagde patiënten onder lijden als de patiënt erachter zou komen dat er sprake is geweest van een placebobehandeling, zelfs als de behandeling succesvol was. Als deze niet gewerkt zou hebben, steeg dit percentage naar 81%.

Openheid over de inzet van een placebobehandeling is dus van belang als de patiënt er vragen over heeft. Verder staan patiënten niet onwelwillend tegenover het gebruik van placebobehandelingen, mits de aandoening niet ernstig is en de arts verwacht dat de patiënt er baat bij zal hebben.

Simon Eijsenga