More research is needed. Zoals zo vaak laat ook dit correct uitgevoerde werk de clinicus achter met een informatiehonger, omdat het eindigt met een ‘niet-conclusie’. Het onderzoek laat zien dat de ruim aanvaarde methodologie van meta-analyse te simplistisch en te reductionistisch is, waardoor de resultaten vaak weinig of geen meerwaarde bieden.
Eerste probleem: deze review poogt heterogene onderzoeken die verschillen in opzet, timing of interventie te verenigen in één geheel. Twee klinische entiteiten (anterieure blefaritis en posterieure blefaritis) worden bijvoorbeeld samen geanalyseerd. Verschillende topische antibiotica, waarbij in één onderzoek het antibioticum wordt gemengd met bethametasone, worden samengenomen tot één interventie in de meta-analyse. Dat is alsof men de smaak van appels en citroenen beperkt tot de smaak van ‘vruchten’. Terwijl de meeste mensen wel appels, maar geen citroenen lusten.
Tweede probleem: significante resultaten van sommige originele onderzoeken worden genuanceerd, niet omwille van methodologische zwaktes van het originele onderzoek, maar omwille van de meta-analyse zelf. Zo waren er slechts drie bruikbare onderzoeken over lokale antibiotica. Eén daarvan had positieve resultaten, maar was dominant aanwezig in power ten opzichte van de andere twee. Die asymmetrie zorgt ervoor dat de auteurs de resultaten van de meta-analyse gaan nuanceren, waarmee ze in één klap – en misschien zonder het te willen – de resultaten van dat originele onderzoek in twijfel trekken.
Ten slotte werd meer dan de helft van de onderzoeken (51) geweerd, omdat ze niet passen in de inclusiecriteria van de meta-analyse. Toch zitten bij die uitgesloten onderzoeken wel degelijk trials die correct werden uitgevoerd en relevante resultaten toonden.
Er moeten dus strengere criteria worden opgesteld: wanneer is een meta-analyse wel zinvol en wanneer niet? Het kan niet zo zijn dat verschillende preparaten zomaar worden samengevoegd. Het ene antibioticum kan wel werken en het andere niet. Een combinatiepreparaat kan wel werken terwijl een enkelvoudige preparaat niet werkt. Mijns inziens kunnen verschillende preparaten uitsluitend worden samengevoegd in een meta-analyse wanneer er voldoende aanwijzingen zijn dat een bepaald effect klassegebonden is, zoals bij statines. Als het aantal bruikbare onderzoeken voor een meta-analyse dan weer te klein is, of wanneer de dominantie van een onderzoek tegenover andere onderzoeken te groot is, dan is het waarschijnlijk ook niet zinvol om toch een statistische groepering te maken. En dat mag ook geen argument zijn om de resultaten van een origineel onderzoek in twijfel te trekken.
Ik stel voor om op een genuanceerde, niet-dogmatische manier een kwalitatieve evaluatie uit te voeren van alle onderzoeken die met het onderwerp te maken hebben. Dan kan men ook onderzoeken opnemen die in een meta-analyse geweerd zouden worden. Men kan zich indenken dat er op die manier systematisch reviews ontstaan waarbij sommige deelaspecten worden verdiept door een meta-analyse, terwijl andere onderzoeken worden opgenomen in een kwalitatieve analyse. Het is dan aan het gezond verstand van de auteur en de lezer om een globale evaluatie van het onderwerp te maken op basis van al het beschikbare materiaal.