SOLK

‘En dat noemen we Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten, SOLK dus.’

Met twee reebruine ogen kijkt mevrouw Jansen me aan. De uitgroei van haar geblondeerde haar kleurt mooi bij de tijgerprint van haar badjas. Ik vraag me af of ze iets van mijn woorden begrepen heeft. De uitdrukking op haar gezicht doet me denken aan een nummer van Doe Maar. ‘Is dit alles?’

‘Wat vindt u hiervan?’ vraag ik.

‘Ja dokter, dat was een mooi verhaal,’ antwoordt ze met een plat Amsterdams accent. ‘Maar wanneer kan ik nu naar de specialist?’

Al weken ben ik met mevrouw Jansen bezig. Ze heeft sinds jaren in wisselende mate last van buikpijn, obstipatie of diarree. Hiervoor is ze al bij de MDL-arts geweest. Deze constateerde een spastische darm. Naast de buikklachten heeft ze ook last van hoofdpijn en vermoeidheid. De klachten spelen nu dusdanig op dat ze nauwelijks meer buiten komt. Sporadisch gaat ze nog eens naar de supermarkt. In de Canta van de buurvrouw. De buikpijn maakt haar wanhopig en de afgelopen tijd belde ze wekelijks huilend naar de praktijk. Bij iedere visite verbaas ik me over het enthousiasme waarmee ze de deur voor me opendoet. Ze loopt vitaal naar de slaapkamer om vervolgens kermend op bed neer te storten.

Mevrouw Jansen houdt me bezig. Ik heb met haar te doen, maar tegelijkertijd irriteert haar theatrale gedrag me. Ik krijg het gevoel dat ze me wil overtuigen van hoe ernstig haar klachten zijn. Dat hoeft niet, ik vind de situatie ook ernstig. Alleen niet vanwege de buikpijn. Daarnaast baal ik ook van mezelf. Ik heb me laten verleiden tot het doen van aanvullend onderzoek waar ik dat bij andere patiënten waarschijnlijk achterwege had gelaten. In het kader van het tweesporenbeleid. Gelukkig is er niets uitgekomen, want ik vreesde dat ze een niet-pathogene parasiet bij zich zou dragen of iets dergelijks. Maar ook de aanvullende onderzoeken hebben ons niet verder gebracht. Uiteindelijk wilde ik een gesprek met haar aangaan over SOLK. Het tweede spoor. Ik had niet de illusie dat ik een ingang bij haar zou krijgen, maar ik wilde het op zijn minst geprobeerd hebben. Tijdens het gesprek over SOLK merkte ik dat mijn verhaal totaal niet overkwam. Wellicht doordat ik er zelf ook niet zo in geloofde. Vanaf de eerste visite voelde ik dat mevrouw Jansen alles uit de kast zou trekken om die doorverwijzing naar de specialist te krijgen. De zoveelste.

Iedere praktijk heeft enkele mevrouw Jansens. Patiënten die bij alle eerste- en tweedelijns hulpverleners uit de regio bekend zijn. In opleidingspraktijken bijt ieder jaar een nieuwe aios zich in hen vast. Vaak hebben ze een scala aan symptoomdiagnoses zoals fibromyalgie, chronische vermoeidheidsyndroom of spastische darm. Van iedere specialist een eigen syndroom.

Volgens de NHG-Standaard SOLK vallen al deze syndromen onder de Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten. De definitie van SOLK is ‘lichamelijke klachten die langer dan enkele weken duren en waarbij adequaat medisch onderzoek geen somatische aandoening heeft gevonden die de klachten voldoende verklaart.’1

Veertig procent van de huisartsenconsulten gaat over een klacht waar geen medische verklaring voor wordt gevonden. Gelukkig is dit niet allemaal SOLK. Langdurige SOLK heeft een prevalentie van 2,5%. De standaard beschrijft dat de arts-patiëntrelatie regelmatig onder druk staat in consulten met patiënten met SOLK. De patiënt voelt zich vaak niet serieus genomen, niet begrepen en blijft ongerust, terwijl de dokter machteloosheid en irritatie voelt opkomen en niet in staat is om met de patiënt tot een gezamenlijk begrip van de klachten en problemen te komen.1 Het troost me dat ik niet de enige ben die hiermee worstelt.

Daarnaast blijkt SOLK vaker voor te komen bij vluchtelingen. Ik vind dat een ongelukkig gegeven. De aanpak van SOLK vergt veel van je communicatieve vaardigheden. Een taalbarrière maakt dit helemaal ingewikkeld. SOLK met tolk. Ga er maar aan staan.

Mevrouw Jansen heeft binnenkort een nieuwe afspraak bij de MDL-arts. Het leek me de enige optie om de arts-patiëntrelatie nog goed te houden. Om mijn eigen geweten te sussen eindigde ik de verwijsbrief met de zin: ‘Indien er geen afwijkingen op uw vakgebied worden gevonden, patiënt graag laagdrempelig terugverwijzen naar de huisarts.’ Misschien dat er na dit bezoek toch een opening is voor een volgend gesprek over SOLK. En anders komt er begin maart weer een nieuwe aios.