Antibiotica: ‘Kuur volledig afmaken’

Van de 2846 respondenten kreeg 47% de afgelopen vijf jaar ten minste één recept voor een antibioticum voorgeschreven. Van deze laatste groep gaf slechts 7% aan de kuur niet te hebben afgemaakt (n = 96). Er is hierin verschil tussen de zestien huisartsenpraktijken (range op praktijkniveau: 3 tot 14%). Mannen en vrouwen stopten vrijwel even vaak en er zijn evenmin verschillen gevonden naar leeftijd. Wel stopten laagopgeleide patiënten net iets vaker dan patiënten met een gemiddeld of hoog opleidingsniveau. Aan de mensen die vroegtijdig stopten met de kuur, vroegen we voor welke aandoening de kuur was voorgeschreven (86 responses). Bijna een kwart (23%) kreeg het antibioticum voor een urineweginfectie, 11% voor een luchtweginfectie, 11% voor een huid- of wondontsteking en 10% voor een longontsteking. Dit zijn ook aandoeningen waarvoor huisartsen vaak een antibioticum voorschrijven.

Bijwerkingen zijn de belangrijkste reden om te stoppen met het antibioticum: vier op de tien mensen gaven dit als reden (n = 76 responses) [figuur]. Het feit dat de klachten over waren, was voor één op de vijf stoppers reden de kuur te staken. Slechts een enkeling stopte met het nemen van het antibioticum, omdat niet duidelijk was dat de kuur moest worden afgemaakt. Bijna één op de vijf stoppers kreeg een ander antibioticum, omdat het eerste antibioticum niet aansloeg.

In Nederland is het advies een antibioticumkuur altijd af te maken. Zowel nationaal als internationaal is er echter discussie of het afmaken van een kuur wel altijd nodig is. Zo wordt huisartsen in Australië aangeraden om hun patiënten het advies te geven te stoppen met de kuur als ze zich beter voelen.1 Alleen bij zeer specifieke aandoeningen zoals tuberculose is het afmaken van een kuur essentieel, aldus de Australische onderzoekers. Een groot deel van de Nederlandse patiënten volgt het advies om een antibioticumkuur af te maken. Als patiënten stoppen, is dat zelden omdat zij niet weten dat ze de kuur moeten afmaken. Het advies ‘antibioticakuur volledig afmaken’ zit goed tussen de oren van Nederlandse patiënten; alleen lager opgeleiden stoppen iets vaker. Een beleid zoals in Australië zou daarom in Nederland voor veel patiënten een radicale verandering betekenen.