Jako Burgers

Ontwikkelingen in de geneeskunde gaan steeds sneller. Medische, reguliere en sociale media pikken deze berichten op en maken deze meteen beschikbaar voor een breed publiek. Patiënten komen hier vervolgens mee naar de huisarts. Voor het NHG groeit daarom de behoefte om eerder duiding te geven aan deze ontwikkelingen. Hoe krijgen we zo snel mogelijk betrouwbare aanbevelingen in de spreekkamer van de huisarts? In deze beschouwing delen wij de resultaten van een nieuwe werkwijze.

De ontwikkelingen op het gebied van artificiële intelligentie (AI) gaan razendsnel. Steeds meer apps hebben een lerend vermogen en verbeteren zichzelf in de loop der tijd. De validiteit is daarmee echter nog niet gegarandeerd. Dat geldt bijvoorbeeld voor de zelfdiagnostiek naar huidkanker via een applicatie op de smartphone. Patiënten gebruiken steeds meer AI, bijvoorbeeld bij de besluitvorming om naar de dokter te gaan. Ook wij als huisartsen zetten AI steeds meer in bij ons werk. Is dat een positieve ontwikkeling of eerder een bedreiging?

Er zijn allerlei goede redenen om niet-gepaste zorg zo veel mogelijk terug te dringen. Dat kunnen we onder andere doen door beter-niet-doen-aanbevelingen in richtlijnen systematisch op te volgen. We formuleerden een top 30 van aanbevelingen uit NHG-richtlijnen die huisartsen aanraden om iets niet te doen of er terughoudend mee te zijn. Deze lijst kan huisartsen en patiënten bewustmaken van niet-gepaste zorg.

Digitale zorg voor chronische patiënten heeft zich in de huisartsenpraktijk de afgelopen jaren stormachtig ontwikkeld, mede door COVID-19. Past die ontwikkeling wel bij persoonsgerichte zorg? Het NHG-Standpunt E-health voor huisarts en patiënt uit 2015 is positief-kritisch en ook de auteurs van deze beschouwing denken dat het kan. Ze geven nieuwe voorbeelden uit de praktijk die dat bevestigen, maar stippen ook de randvoorwaarden aan: training, toegankelijkheid en verder onderzoek naar de effecten.

In het septembernummer van H&W reageren diverse auteurs op de in het voorjaar van 2019 verschenen herziene NHG-Standaard/multidisciplinaire richtlijn Cardiovasculair risicomanagement. De kritiek spitst zich toe op de LDL-cholesterolstreefwaarde van 1,8 mmol/l bij een relatief beperkt deel van de statinegebruikers: mensen jonger dan 70 jaar met een eerder doorgemaakte hart- en vaatziekte. Dat is opmerkelijk, want bij bijvoorbeeld verhoogde bloeddruk waren de afwegingen over de streefwaarden veel complexer, speelt polyfarmacie een beduidend grotere rol en gaat overbehandeling veel vaker gepaard met gezondheidsschade dan bij een verhoogd cholesterol. Dat maakt de discussie niet minder waardevol, maar we moeten oppassen dat de balans niet zoekraakt. Veel andere onderwerpen in de richtlijn verdienen minstens zoveel aandacht en discussie.

Als ze de keuze hebben, willen de meeste patiënten graag actief betrokken worden bij besluiten over onderzoeken en behandelingen. Toch gebeurt dat lang niet altijd naar tevredenheid, want gedeelde besluitvorming vraagt aanpassingen in de praktijkvoering en communicatieve vaardigheden. Voor- en tegenstanders zijn het erover eens dat gedeelde besluitvorming er niet toe mag leiden dat de arts de patiënt ‘in de steek laat’, en goed moet zijn afgestemd op de individuele patiënt. Het NHG faciliteert gedeelde besluitvorming in de spreekkamer door ‘keuzetabellen’ aan te bieden in de NHG-Standaarden en via Thuisarts.nl.