Zijn de verwachtingen van patiënten realistisch?

Patiënten hebben hoge verwachtingen van hetgeen de gezondheidszorg hen te bieden heeft. In het algemeen worden de mogelijkheden van diagnostiek, preventie en medische behandelingen hoog aan geslagen. Mogelijk negatieve gevolgen van het medisch handelen worden meestal laag ingeschat. Hoe realistisch is dat beeld?

Recentelijk werd in de JAMA een review gepubliceerd over de verwachtingen van patiënten over een uitgebreid scala aan medische behandelingen, screening en tests. Het betrof ruim 27.000 patiënten in totaal 35 onderzoeken. In 63% van de onderzoeken werd gevraagd naar de verwachte voordelen van een bepaalde interventie, in 8% werd alleen naar de nadelen gevraagd en in 29% werd naar de verwachte voor- en nadelen van een bepaalde interventie gevraagd. De onderzochte interventies hadden betrekking op: kankerscreening en -behandeling, cardiovasculaire preventie, chirurgische behandelingen, zwangerschapscontroles, medicamenteuze behandelingen, radiologische diagnostische ingrepen of reanimatie. In 65% van de situaties waarin gevraagd werd naar de kans op succes van een bepaalde medische interventie had meer dan 50% van de ondervraagden een hogere verwachting van de ingreep dan op grond van wetenschappelijke cijfers verwacht mag worden. Per interventie varieerde het percentage ondervraagden dat geloofde in een positieve afloop van 7% tot 94%. Wanneer gevraagd werd naar mogelijk nadelige effecten van een interventie was in 67% van de interventies, bij meer dan 50% van de ondervraagde patiënten,de verwachting dat de kans op bijwerkingen lager was dan verwacht mag worden op basis van de feiten. Per interventie varieerde het percentage ondervraagden die nadelige effecten ontkenden van 18% tot 94%.

Verwachtingen van patiënten over de voor- en nadelen van een medische interventie berusten in het algemeen niet op gedegen wetenschappelijke kennis en zijn vaak niet realistisch. Ondanks het feit dat artsen proberen om de verwachtingen van patiënten in overeenstemming te brengen met de medische realiteit, lijken hoop en emotie belangrijker te zijn dan de ratio als het gaat om de medische beeldvorming. Hoge verwachtingen leiden ongetwijfeld tot onnodige diagnostiek en overbehandeling. Artsen moeten niet in die emoties meegaan en moeten nog duidelijker zijn in de informatievoorziening aan hun patiënten.

Hoffmann TC, et al. Patients’ expectations of the benefits and harms of treatments, screening, and tests. A systematic treview. JAMA Intern Med. doi:10.1001/jamainternmed.2014.6016.