Literatuur
- 1.↲Loots F, Prins A, Tjan D, Koekkoek K, Hopstaken R, Giesen P. Sepsis herkennen bij een volwassene. Huisarts Wet 2017;60:400-3.
Reacties (1)
Geachte heer Laven,
In uw reactie beargumenteert u dat het toepassen van de ABCDE-systematiek door huisartsen automatisch leidt tot een goede inschatting van de ernst van een septische patiënt. Wij kunnen alleen maar toejuichen dat deze opmerking van een huisarts komt en zijn het geheel eens met de waarde van de ABCDE benadering bij acuut zieke patiënten. U zult ongetwijfeld ook hebben opgemerkt dat vrijwel alle klinische tekenen van sepsis opgemerkt kunnen worden bij een zorgvuldige beoordeling van de B: ademhalingsfrequentie en saturatie; C: bloeddruk, pols en perifere circulatie; D: bewustzijn (en glucose) en E: temperatuur en huidafwijkingen. Voor huisartsen die patiënten volgens de ABCDE-systematiek beoordelen zal het hopelijk een aanmoediging zijn dit zeker bij acuut zieke ouderen consequent te doen. Het is echter niet zo dat een goede ABCDE beoordeling de oplossing is om sepsis altijd goed te herkennen. De volgorde is wellicht van belang bij acuut levensbedreigende aandoeningen waarop het stellen van de juiste prioriteiten essentieel is (zoals direct de luchtweg vrijmaken en zuurstof toedienen), maar in geval van een ABCD-stabiele patiënt gaat het om het stellen van de juiste diagnose op basis van anamnese, voorgeschiedenis en lichamelijk onderzoek. Het is hierbij van belang laagdrempelig de diagnose sepsis te overwegen bij zowel patiënten met risicofactoren, een ziektebeloop dat kan passen bij sepsis of specifieke aanwijzingen bij lichamelijk onderzoek. Als op één van deze drie onderdelen aanleiding is om aan sepsis te denken, dienen de andere onderdelen erbij betrokken te worden om tot een goede risico-inschatting te komen. Indien begonnen wordt met een ABCDE-beoordeling is de relevante informatie van het lichamelijk onderzoek verzekerd, maar dit betekent niet dat een patiënt die ABCD-stabiel is niet acuut verwezen hoeft te worden wegens mogelijke sepsis. Wat we in ons artikel willen benadrukken is dat herkenning van sepsis in een vroege fase essentieel is, waarbij de symptomen vaak subtiel zijn. Dit geldt met nadruk voor kwetsbare ouderen. Uw slotopmerking over de urineproductie is overigens een goed voorbeeld van de moeilijkheid voor huisartsen om zonder aanvullende diagnostiek en in korte tijd goede conclusies te trekken. Ook de andere klinische tekenen kunnen (licht) afwijkend zijn zonder ernstige onderliggende aandoening. Ook voor de meest ervaren clinicus blijft de diagnostiek van sepsis uitdagend.
Feike Loots
Paul Giesen
Rogier Hopstaken
Kristine Koekkoek
Dave Tjan
- Login om te reageren
