Bijwerkingen methylfenidaat bij kinderen

De auteurs van deze Cochrane-review beschrijven alle niet-gerandomiseerde onderzoeken, waaronder cohortonderzoeken en patiëntenseries, naar het werkings- en bijwerkingenprofiel van methylfenidaat bij kinderen. In totaal verzamelden zij uit 260 onderzoeken de gegevens van 2,2 miljoen ADHD-patiënten tussen 3 en 20 jaar oud. De resultaten kwamen grotendeels uit cohortonderzoeken zonder controlegroep (177 onderzoeken), dus de bewijskracht is laag.

In onderzoeken met een controlegroep (geen interventie) was het relatief risico bij methylfenidaatgebruik voor ernstige bijwerkingen, zoals een psychose en aritmieën, verhoogd (OR 1,36; BI-95% 1,17 tot 1,57). Er was één onderzoek met controlegroep (n = 1224) dat keek naar hypertensie en myocardinfarct. Het relatief risico was respectievelijk 1,07 (BI-95% 0,94 tot 1,22) voor hypertensie en 1,33 (BI-95% 0,9 tot 1,98) voor een myocardinfarct. Het relatief risico voor minder ernstige bijwerkingen, zoals slapeloosheid, was 2,58 (BI-95% 1,24 tot 5,34; n = 312).

In onderzoeken zonder controlegroep ondervond 1,2% (BI-95% 0,7% tot 2%) een ernstige bijwerking. De onderzoeken rapporteerden als ernstige bijwerking voornamelijk psychische klachten. Zo kreeg 1,2% van de gebruikers (10 onderzoeken; n = 55.110) psychotische klachten en ondernam 2,1% een suïcidepoging (3 onderzoeken; n = 339). Slechts 5 onderzoeken noemden ernstige cardiovasculaire bijwerkingen. Tachycardie komt voor bij 0,2% (2 onderzoeken; n = 2524). Ernstige hypertensie werd slechts in 1 onderzoek genoteerd waarbij de incidentie 0,14% was (1 onderzoek; n = 1426).

In totaal staakte 7,3% van de deelnemers de medicatie vanwege bijwerkingen. Opvallend was dat 16,3% van de kinderen stopte zonder dat de reden werd vermeld. In totaal had 51,2% een of meer minder ernstige bijwerkingen, zoals verminderde eetlust 31% (84 onderzoeken; n = 11.594), slaapproblemen 17,9% (82 onderzoeken; n = 11.507) en hoofdpijn 14,4% (90 onderzoeken; n = 14.469).

In deze Cochrane-review ligt het percentage patiënten dat bijwerkingen ervaart hoger dan eerder onderzoek deed vermoeden. Dat komt mogelijk doordat niet alleen patiënten zijn geselecteerd uit gerandomiseerd onderzoek, maar ook uit cohortonderzoek en case-reports. Hoe groot het aantal bijwerkingen daadwerkelijk is, is vanwege de lage methodologische kwaliteit van de geïncludeerde onderzoeken, waarvan bij de meerderheid een controlegroep ontbreekt, moeilijk te bepalen.

Deze review benadrukt dat bijwerkingen van methylfenidaat vaak voorkomen. Mocht u overwegen methylfenidaat voor te schrijven, dan is het van belang – zoals de NHG-Standaard ADHD bij kinderen ook benadrukt – uzelf, kind en ouder goed te informeren over de bijwerkingen en de frequentie daarvan.