Negen jaar langer ziektevrij bij gezonde leefstijl

In de Rotterdam Studie, een prospectief cohortonderzoek, werden 9061 deelnemers gevolgd van 1989 tot 2012. De Nederlandse onderzoekers analyseerden het gecombineerde risico van roken, overgewicht en hypertensie op mortaliteit en chronische ziekten (gedefinieerd als beroerte, coronaire hartziekte of hartfalen, diabetes, astma of COPD, kanker) of een neurodegeneratieve aandoening (dementie of Parkinson). De deelnemers waren bij aanvang van het onderzoek 45 jaar en ouder, woonden in Rotterdam en hadden geen van de genoemde chronische aandoeningen.

Gedurende de follow-upperiode ontwikkelden negen op de tien deelnemers (94% van de mannen versus 92,8% van de vrouwen) een chronische aandoening, van wie een derde (33,7%) twee of meer chronische aandoeningen kreeg. Ook bij een gezonde leefstijl (niet roken, geen overgewicht en geen hypertensie) was de absolute kans groot (90,3% versus 96,8% bij roken, overgewicht en hypertensie) om uiteindelijk een chronische aandoening te krijgen. De leeftijd bij aanvang van de eerste chronische aandoening verschilde echter aanzienlijk. Deelnemers die op baseline niet rookten, geen overgewicht en geen hypertensie hadden, kregen een eerste chronische aandoening gemiddeld negen jaar later (95%-BI 6,3 tot 11,6) dan deelnemers die deze drie risicofactoren wel hadden. Aan- of afwezigheid van de drie risicofactoren bepaalde ook welke chronische aandoening zich als eerste manifesteerde. Bij deelnemers die rookten, overgewicht en hypertensie hadden was dit vaker een hartziekte (25,8% versus 16,8%), diabetes (15% versus 3,8%) of een chronische longaandoening (20,4% versus 15,1%). Bij deelnemers zonder deze risicofactoren was de eerste chronische aandoening vaker een neurodegeneratieve aandoening (19,5% versus 4,1%) of kanker (29,1% versus 23%). Daarnaast leefden deelnemers die niet rookten, geen overgewicht en geen hypertensie hadden gemiddeld zes jaar langer (95%-BI 5,2 tot 6,8). Bovendien hadden deelnemers zonder de drie risicofactoren meer gezonde levensjaren voor de boeg. Deelnemers die niet rookten, geen overgewicht en geen hypertensie hadden, kampten vanaf 45-jarige leeftijd een vijfde deel (21,6%) van hun resterende leven met minimaal één chronische aandoening. Deelnemers met de drie risicofactoren hadden daarentegen gedurende een derde deel (31,8%) van hun resterende leven minimaal één chronische aandoening.

We kunnen concluderen dat een gezonde leefstijl zorgt voor een langer en vooral gezonder leven. Om de toename van chronische aandoeningen en de daarmee gepaard gaande morbiditeit en mortaliteit terug te dringen, kan preventie van roken, overgewicht en hypertensie een belangrijke eerste stap in de spreekkamer zijn. Dit onderzoek biedt duidelijke, Nederlandse getallen die de poh en huisarts kunnen helpen om patiënten te motiveren. Daarbij moge wel duidelijk zijn dat preventie van deze veelvoorkomende risicofactoren naast inzet vanuit de huisartsenpraktijk met name een brede maatschappelijke aanpak vraagt.