Dipslide bij urineweginfecties in de ANW-uren

Urineweginfecties en mictieklachten staan in de top 5 van contactredenen met de huisartsenpost.1 In het diagnostisch proces bij een urineweginfectie is een dipslide of urinesediment van belang voor zowel het aantonen als het uitsluiten van een urineweginfectie. Daarnaast is het advies om bij gecompliceerde urineweginfecties en bij risicogroepen een urinekweek in te zetten.2 Hoewel gegevens ontbreken lijkt de algemene tendens dat er nauwelijks huisartsenposten zijn die dipslides gebruiken of urinesedimenten doen. Ook zijn er nog huisartsenposten die geen route hebben ingericht om een urinekweek in te kunnen zetten.

Onjuiste behandeling en verkeerde diagnoses

Het minder of niet beschikbaar hebben van aanvullende diagnostiek kan leiden tot een aantal problemen. Zo kan het onterecht stellen van de diagnose urineweginfectie ervoor zorgen dat de patiënt de onjuiste behandeling krijgt. Bij urineweg-infecties krijgt 72% een antibioticum voorgeschreven als daar een onzekere indicatie voor is volgens de NHG-Standaard.3 Verder kan het niet beschikbaar hebben van aanvullende diagnostiek ervoor zorgen dat de huisarts onterecht geen alternatieve diagnose overweegt of onterecht de diagnose urineweginfectie verwerpt, waardoor de patiënt onbehandeld blijft. En tot slot: het bij een onzekere diagnose niet inzetten van een kweek bij risicogroepen (bijvoorbeeld kinderen, mannen, zwangere vrouwen of bij infecties met tekenen van weefselinvasie) kan tot gevolg hebben dat bij therapiefalen geen weloverwogen medicatiewissel wordt gedaan. Wanneer bij zwangeren geen kweek wordt ingezet, is onduidelijk of er sprake is van een infectie met een groep B-streptokok. Dit is een indicatie voor profylaxe bij de partus.

Voordeel en procedure dipslide

De dipslide heeft het voordeel dat deze, naast het aantonen en uitsluiten van een urineweginfectie, ook als medium gebruikt kan worden voor het inzetten van een urinekweek. Het aflezen ervan is relatief eenvoudig, zeker in vergelijking met het beoordelen van een urinesediment, waarvoor specifieke scholing en het beschikbaar hebben van een microscoop vereist zijn.4 Een dipslide kan worden afgelezen nadat deze 24 uur bewaard is op kamertemperatuur en kan daarom op vrijdagen en zondagen worden meegegeven aan de patiënt om af te lezen op de huisartsenpost of in de huisartsenpraktijk.

Knelpunten en aanbevelingen

Mogelijke knelpunten voor de invoering zijn extra consulten op de huisartsenpost voor het aflezen, het vormen van beleid, de tijdsinvestering, de vaardigheid van de triagisten in het aflezen van de dipslide en de kans dat de patiënt bij meegeven de test verkeerd bewaart of kwijtraakt. Om deze punten te ondervangen is allereerst heldere gegevensoverdracht en een vooraf vastgesteld behandelbeleid nodig via het journaal/LSP van de eerst beoordelende huisarts. Er dienen goede afspraken te zijn op de huisartsposten over wie wat doet en wie er communiceert met de patiënt. Daarnaast moeten triagisten goede instructies krijgen en dient er een instructie voor patiënten te zijn. Thuisarts.nl voorziet hierin (vragenlijst bij het urine-onderzoek).