Varenicline verhoogt risico op psychiatrische klachten niet

De NHG-Behandelrichtlijn Stoppen met roken adviseert nicotinevervangende middelen (NVM), nortriptyline, bupropion of varenicline. De effectiviteit van die middelen is vergelijkbaar, maar gezien het bijwerkingenprofiel en de kosten hebben NVM de voorkeur. Bij varenicline geldt het advies om voorzichtig te zijn als patiënten ernstige psychiatrische aandoeningen in hun voorgeschiedenis hebben, omdat deze door het gebruik van varenicline weer zouden kunnen toenemen. 

Dit nieuwe Groningse cohortonderzoek bestudeerde de relatie tussen varenicline (de eerste prescriptie) en psychiatrische klachten (gedefinieerd als prescriptie van psychotrope medicatie in de 6 maanden erna) op basis van gegevens uit de interactiedatabase. Deze database bevat informatie over afgeleverde geneesmiddelen in 70 openbare apotheken in Nederland, met daarin 700.000 mensen. De onderzoekers vergeleken de incidentie van psychiatrische klachten bij nieuwe gebruikers van varenicline met gebruikers van NVM, zowel bij de algemene bevolking als bij mensen met COPD. Zij maakten onderscheid tussen mensen met en zonder pre-existente psychiatrische klachten.

In de onderzochte algemene populatie was de incidentie van psychiatrische klachten bij gebruikers van varenicline (n = 4480) lager dan bij gebruikers van NVM (n = 1970): respectievelijk 10,5% versus 12,6% (gecorrigeerde OR 0,85; 95%-BI 0,72 tot 1,00). Voor de populatie met pre-existente psychiatrische klachten was de incidentie veel hoger, maar ook in dat geval lager bij varenicline (75,3%; n = 1427) dan bij NVM (78,5%; n = 1200) (OR 0,82; 95%-BI 0,68 tot 0,99). Bij mensen met COPD (n = 1598) was er zowel in de groep met als in de groep zonder pre-existente psychiatrische klachten geen verschil in het optreden van klachten tussen varenicline en NVM.

Als mogelijk vertekenende mechanismen noemen de auteurs ‘healthy user bias’ (vareniclinegebruikers zijn mogelijk gezonder) en het feit dat ernstige psychiatrische klachten, zoals suïcide, niet zijn meegenomen. Desondanks concluderen zij dat varenicline de kans op psychiatrische klachten, vergeleken met NVM, niet vergroot. Mogelijk hoeven we minder voorzichtig te zijn bij voorschrijven van varenicline.