Vliegen gevaarlijk?

Diepe veneuze trombose (DVT) en longembolie komen niet zo vaak voor, maar boezemen wel angst in. Een longembolie kan immers dodelijk aflopen. Vliegreizen, en dan vooral langdurige vluchten, vergroten het risico op DVT. Een aantal case-controlonderzoeken en een enkel prospectief onderzoek bevestigden deze relatie. De lekenpers heeft daarover uitgebreid bericht. Deze grote media-aandacht heeft er echter niet voor gezorgd dat mensen minder gingen vliegen. Integendeel, we vliegen steeds vaker en gaan verder weg. Hebben we daarin gelijk? Is het absolute risico zo klein dat we er eigenlijk geen aandacht aan hoeven te besteeden en is de vakantie zo goed voor de gezondheid dat we dat kleine additionele risico maar op de koop toe nemen? Nederlandse onderzoekers gingen het risico prospectief na bij werknemers van een aantal grote multinationale bedrijven. Zij volgden 8755 werknemers gemiddeld 4,4 jaar. De uitkomsten zijn grotendeels in overeenstemming met eerder onderzoek: het basisrisico bleek 1,0/1000 persoonsjaren, verhoogd tot 3,2/1000 persoonsjaren binnen 8 weken na een vlucht langer dan 4 uur. Het absolute risico van een vlucht bleek 1/ 4656, maar was aanzienlijk groter bij langdurige vluchten. Bovendien is het cumulatief: bij vaker vliegen neemt het risico toe. Van de bekende risicofactoren analyseerden de onderzoekers overgewicht en pilgebruik. Pilgebruik verdubbelde het risico, overgewicht had minder invloed. Opmerkelijk was dat erg kleine mensen een groter risico liepen dan erg lange mensen. De bungelende beentjes zijn daarvan mogelijk de oorzaak. Voor beiden is het risico echter vergroot. Wat moeten we hier nu mee als dokter? Een spuit laag-moleculaire heparinen (LMWH) voor iedere vlucht? Lijkt me niet. Wel kunnen we natuurlijk de gebruikelijke adviezen geven: genoeg drinken en af en toe bewegen. Het is de vraag of je bij mensen met een hoog uitgangsrisico profylactisch steunkousen of LMWH moet adviseren. Steunkousen kan natuurlijk, maar of het risico van bloedingen door LMWH opweegt tegen het risico op trombose is niet goed bekend. Enige terughoudendheid lijkt daarom wel geboden. Het komt allemaal weer neer op de oude, bekende conclusie: weeg voordelen tegen nadelen af en bespreek het met de patiënt. Of de vakantie opweegt tegen het risico op trombose kan immers de patiënt zelf het beste bepalen. Voor de dokter geldt nog: wees op je hoede als een patiënt zich meldt met een dik been na een vliegreis. Maar dat is niet nieuw. (HvW)