Liever betere zorg dan betere pillen

Het klinkt zo logisch: effectievere pillen voor primaire of secundaire preventie van hart- en vaatziekten zijn nodig. De industrie leeft van die pillen en sommige dokters ook. Maar klopt dat ook? Effectieve systemen om de al bestaande pillen ook echt bij patiënten te krijgen, laten de mortaliteit meer dalen dan effectievere pillen dat doen. Woolf & Johnson publiceerden in Family Practice een simpele som. Stel dat er door een aandoening 100.000 mensen jaarlijks sterven, en er een pil is met een relatieve risicoreductie van 20%. Jaarlijks worden er dan dus 20.000 levens gered, als iedereen die pil slikt. Maar als slechts 80% van de patiënten die daarvoor in aanmerking komen het geneesmiddel gebruikt, worden er maar 16.000 levens gered. Opvoeren van de ‘dekking’ levert dus een winst van 4000 levens op. Als de samenleving het normaal blijft vinden dat 20% van hen de pillen niet gebruikt, moet een nieuw geneesmiddel een relatieve risicoreductie van 25% hebben om ook 20.000 levens te redden (100.000 x 0,25 x 0,80 = 20.000). Als maar 60% van de doelpopulatie het oude geneesmiddel gebruikt, moet een nieuw middel zelfs 33% effectiever zijn om een vergelijkbare winst op populatieniveau te behalen. De auteurs noemen clopidogrel en rosuvastatine als voorbeeld van nieuwe en iets effectievere geneesmiddelen waarbij het eigenlijk veel effectiever is om het aantal slikkers van acetylsalicylzuur of simvastatine op te voeren. Volgens eerder onderzoek zou ongeveer 53% van de patiënten na een CVA acetylsalicylzuur slikken. Clopidogrel moet dan een relatieve risicoreductie van 40% hebben om hetzelfde aantal nieuwe CVA’s te voorkomen. Of om in reclametermen te spreken: 74% beter zijn dan het niks kostende aspirientje. Dat is niet zo: clopidogrel is maar 10-12% effectiever dan aspirine. Voor rosuvastatine geldt precies hetzelfde. Ook daar is de winst van het ‘betere’ geneesmiddel veel kleiner dan het opvoeren van het percentage slikkers van oude, goedkope statines. U kunt dus beter tijd besteden aan zoekacties naar geïndiceerde patiënten die nog geen pillen slikken, dan aan artsenbezoekers die u nieuwe pillen aanpraten (zie ook pagina 116). Ook voor de cardiologen is het beter om zich in te zetten voor een volledige dekking van acetylsalicylzuurgebruik bij hun patiënten dan een vruchteloze strijd te voeren met zorgverzekeraars over machtigingen clopidogrel. (JZ)