Praktijk van de hoofdpijn

Dit boek is een Nederlandse uitgave van het Amerikaanse Headache in Clinical Practice (tweede druk uit 2002), geactualiseerd en bewerkt door de Leidse neuroloog Michel Ferrari. Het is een helder en volledig overzicht van een van de meest voorkomende en belastende, maar ook miskende klachten: hoofdpijn. Het boek begint met een overzicht van hoofdpijn door de eeuwen heen. Het behandelt vervolgens in het eerste deel de pathofysiologie en epidemiologie van de verschillende hoofdpijnvormen, en de classificatie daarvan volgens de IHS-criteria. Het tweede deel behandelt de primaire hoofdpijn: migraine, spanningshoofdpijn, chronische dagelijkse hoofdpijn en clusterhoofdpijn. In het derde deel komt ten slotte de secundaire hoofdpijn aan bod: posttraumatische hoofdpijn en hoofdpijn gerelateerd aan vasculaire en niet-vasculaire intracraniale aandoeningen, aan infectie en aan sinusaandoeningen. Dit is een voor de medicus practicus een heldere en bruikbare indeling. Het boek leest prettig, is ruim voorzien van recente literatuurverwijzingen en biedt daarmee een up-to-date en evidence-based totaaloverzicht van de belangrijkste aspecten van hoofdpijn. Per hoofdpijnvorm bespreken ze de diagnose en de behandeling. Maar ik wil toch wel enkele kleine kanttekeningen maken. Hoofdpijn bij kinderen ontbreekt in dit boek; hierover zou, net als voor de wel opgenomen oudere patiënt, een apart hoofdstuk op zijn plaats zijn geweest. Menstruele migraine bespreken de auteurs in het hoofdstuk migraine, andere menstruele hoofdpijn komt nauwelijks meer aan de orde, hoewel er wel een uitgebreid hoofdstuk is over zwangerschap, borstvoeding en de medicamenteuze behandeling. Het boek is aan de Nederlandse praktijk aangepast en is hiervoor soms uitgebreid, aangezien de behandeling aanvankelijk een nogal Amerikaanse (defensieve) inslag had. Het is jammer dat er geen verwijzingen zijn opgenomen naar de belangrijkste bestaande Nederlandse richtlijnen op hoofdpijngebied: die van de Nederlandse Vereniging van Neurologie en die van het NHG. Ook andere actuele en nationale informatie, zoals websites van de patiëntenverenigingen ontbreken. Desalniettemin vormt dit boek een zeer lezenswaardig naslagwerk voor elke dokter die in zijn praktijk te maken heeft met patiënten met hoofdpijn en zich verder wil verdiepen in deze boeiende materie. Marie-Louise Bartelink