Richtlijnen palliatieve zorg

De vereniging van integrale kankercentra (VIKC) heeft in samenwerking met het IKO en na een landelijke commentaarronde langs alle IKC’s een boek met richtlijnen voor de palliatieve zorg uitgegeven, die algemeen geaccepteerd zijn. Palliatieve zorg: richtlijnen voor de praktijk draagt onmiskenbaar de sporen van een eerdere uitgave van het IKMN, namelijk Oncologieboek deel II: richtlijnen palliatieve zorg uit 2002. Het aantal richtlijnen is nu uitgebreid met 11 stuks, waaronder 3 richtlijnen over psychosociale problematiek (mantelzorg, existentiële crisis en rouw). Ook de al bestaande hoofdstukken zijn aangepast. De hoofdstukken hebben een consequente indeling in: inleiding, epidemiologie, pathofysiologie, etiologie, diagnostiek, beleid en eindigen met een stappenplan en een verantwoording van de wetenschappelijke onderbouwing van de gegeven adviezen. Ook is aan iedere richtlijn een literatuurlijst toegevoegd. Palliatieve zorg beperkt zich niet tot patiënten met kanker. Met hoofdstukken over ALS en hartfalen is een begin gemaakt met een bredere benadering. Aan een aantal richtlijnen zijn bijlagen toegevoegd met (gestandaardiseerde) meetinstrumenten, zoals de Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) en de Karnofsky Performance Status, protocollen bijvoorbeeld over ascitespunctie thuis en checklists, bijvoorbeeld over palliatieve sedatie voor arts en verpleegkundige. In een inleidend eerste hoofdstuk komen basisprincipes van de palliatieve zorg aan de orde. De auteurs benadrukken het belang van een systematische aanpak en om in interdisciplinair verband afwegingen te maken. Het beschreven model leent zich uitstekend voor de aanpak in de dagelijkse praktijk. Om beleid vast te kunnen stellen is goede communicatie met de patiënt en zijn directe omgeving een voorwaarde. De totale mens staat centraal en behandelaars moeten rekening houden met de keuzes die de patiënt maakt. In een aantal hoofdstukken komt bij het onderdeel ‘Beleid’ deze benadering van het inleidende hoofdstuk terug, toegespitst op de betreffende richtlijn. Deze aanpak in combinatie met de grondigheid van de bespreking van de richtlijnen maakt deze uitgave zo waardevol, dat hij in de praktijk van de Nederlandse huisarts niet mag ontbreken.

Het Zakboekje is een korte praktische handleiding gebaseerd op alle besproken richtlijnen van het boven besproken boek. Daarnaast bevat het hoofdstukken over angst, decubitus, geelzucht, koorts, slapeloosheid, spierkrampen en transpireren. Het heeft een systematische indeling: betekenis voor de patiënt, oorzaken, algemene maatregelen, medicamenteuze maatregelen en bijzonderheden. Naar mijn oordeel doe je de patiënt en jezelf tekort wanneer je de richtlijnen sec gebruikt zonder kennis te hebben genomen van de inhoud van het zakboek dat als basis heeft gediend. Zonder meer handig om als geheugensteun in je tas te hebben. Leo Nieuwenhuizen