Stress en atherosclerose bij vrouwen

Vraagstelling

Beïnvloedt psychosociale stress binnen familie en werk, de progressie van coronaire atherosclerose bij vrouwen met bestaande cardiale problematiek?

Korte beschrijving

Inleiding Epidemiologische gegevens suggereren dat psychosociale factoren bijdragen aan de pathogenese van cardiovasculaire aandoeningen. Het doel van dit onderzoek is om te kijken of stress binnen familierelaties en stress op het werk een direct effect hebben op progressie van atherosclerose. Patiëntenpopulatie De populatie kwam van de Stockholm Female Coronary Risk study. Hierin werden alle vrouwelijke patiënten (n = 292) tussen de 30-65 jaar geïncludeerd die waren opgenomen met een acuut myocardinfarct of instabiele angina pectoris. Van deze 292 patiënten werden er 131 ingesloten voor evaluatie met een angiografie van de coronairvaten. De patiëntkenmerken van deze 131 patiënten weken niet af van de volledige onderzoeksgroep. Bij follow-up na 3 jaar waren 3 vrouwen overleden en 12 vrouwen weigerden een tweede angiogram. Van de herhalingsangiogrammen waren er 13 kwalitatief niet te beoordelen. Om de effecten van psychosociale stress te onderzoeken analyseerde men alleen samenwonende en/of buitenshuiswerkende vrouwen (n = 80). Onderzoeksopzet Het betreft een prospectief follow-uponderzoek waarbij men 80 vrouwen evalueerde met betrekking tot blootstelling aan stress en progressie van coronaire atherosclerose. De onderzoekers bepaalden de gemiddelde luminale diameterverandering over 3 jaar, van 10 vooraf vastgestelde segmenten van het coronaire vaatbed die representatief zijn voor het coronaire vaatbed als geheel. De stress gerelateerd aan gezin en familie werd gemeten met de Stockholm Marital Stress Scale (SMSS); de werkgerelateerde stress met een specifieke vragenlijst. Primaire uitkomstmaten De associatie van de resultaten van de angiografie met stress. Relationele stress werd gemeten met de SMSS, werkstress met een vragenlijst. Met multivariate-analyse corrigeerden de onderzoekers voor alle mogelijke confounders. Resultaten Vrouwen met veel stress van familie of werk hadden een significante ziekteprogressie over 3 jaar, terwijl degenen met weinig stress slechts een lichte progressie hadden. Bij vrouwen zonder relationele of werkgerelateerde stress trad regressie op van de coronairarterieveranderingen. Hun gemiddelde coronaire luminale diameter nam met 0,22 mm toe (95%-BI 0,10-0,35), vergeleken met vrouwen met zowel relationele als werkgerelateerde stress, van wie de luminale diameter met 0,20 mm afnam (95%-BI –0,14 - – 0,25). Deze associaties waren onafhankelijk van de uitgangsdiameter en standaard-cardiovasculaire risicofactoren, waaronder roken, hypertensie en uitgangs-HDL. Conclusie van de onderzoekers De resultaten van dit onderzoek suggereren dat zowel stress binnen de relatie als werkgerelateerde stress de progressie van hart- en vaatlijden bij vrouwen versnelt en de prognose verslechtert. Daartegenover staat dat de afwezigheid van zowel relationele als werkgerelateerde stress vrouwen tussen de 30 en 65 jaar mogelijk kan beschermen tegen progressie van atherosclerose. Bewijskracht Cohortonderzoek (2b).3 Yvonne Poot, Arie Knuistingh Neven