Casus: Een moedervlek met witte kring
Een gezonde, 24-jarige vrouw heeft al haar hele leven een moedervlek op haar onderrug. Enkele weken geleden viel haar op dat rondom de moedervlek een witte kring was ontstaan. Ze weet niet of de moedervlek zelf ook is veranderd of gegroeid. Ze heeft er geen klachten van.
De huisarts ziet een 5 mm grote papel met scherpe begrenzing en vrij homogene pigmentatie van twee kleuren bruin (centraal donkerder dan aan de rand). Rondom is een symmetrische zone van depigmentatie zichtbaar [figuur 1]. Dermatoscopie toont een ‘pluis’ relatief symmetrisch beeld van patronen en kleuren, passend bij de voorkeursdiagnose ‘benigne naevus naevocellularis’ [figuur 2].1
De huisarts besluit tot afwachtend beleid en geeft de patiënte uitleg en adviezen.
De halonaevus, of naevus van Sutton, komt bij ongeveer 1% van de bevolking voor.2 Het is een naevus, vaak op de rug, met een witte kring van gedepigmenteerde huid eromheen die lijkt op een halo of aureool.3 De halo ontstaat doordat het immuunsysteem bezig is de naevus op te ruimen. T-cellen produceren cytotoxische factoren die niet alleen de melanocyten in de naevus afbreken, maar ook in de huid daaromheen. Tijdens dit afbraakproces, dat maanden tot jaren kan duren, verandert de naevus van gepigmenteerd (stadium 1) naar roze (stadium 2) en verdwijnt hij uiteindelijk (stadium 3). In stadium 4 treedt repigmentatie van de halo op, al gebeurt dit niet altijd.4
Waarom het immuunsysteem de ene naevus wel opruimt en de andere niet, is onbekend. Wel is bekend dat halonaevi zich vooral ontwikkelen bij kinderen en jongvolwassenen (de gemiddelde ontstaansleeftijd is 15 jaar) en er vaak meerdere tegelijk optreden bij dezelfde persoon.3 Er is een associatie met auto-immuunaandoeningen zoals vitiligo, hashimotothyreoïditis en atopisch eczeem.235 Huidtype en ras spelen geen rol, maar er kan wel sprake zijn van familiaire clustering.3
Heilig of schijnheilig?
Ondanks zijn ‘heilige’ naam kan een halonaevus ook schijnheilig zijn, al komt dit zelden voor. Een halofenomeen is namelijk ook beschreven rondom dysplastische naevi en melanomen. Van de melanomen wordt 0,4% omgeven door een halo,3 naar men veronderstelt omdat de expressie van oncogenen het afweersysteem activeert.6 De huisarts moet de centrale naevus dus altijd nauwkeurig beoordelen op atypische kenmerken en bovendien de huid van het hele lichaam inspecteren. Vooral halonaevi die bij oudere patiënten ontstaan of waarvan de halo niet symmetrisch (overal even breed) is, vragen om een kritische beoordeling.6
Het aureool van de halonaevus kan schijnheilig zijn
Deze beoordeling volgt de ABCDE-systematiek; de huisarts kijkt achtereenvolgens naar asymmetrie, begrenzing (onregelmatig of grillig), color (niet-egale kleur), diameter (6 mm of meer) en evolutie (verandering of groei).7 Een dermatoscoop vergroot het beeld en maakt het mogelijk de laesie in grotere diepte (tot in de dermis) te inspecteren op maligne kenmerken. Een melanoom toont vaak een combinatie van asymmetrische patronen (zoals structuurloze gebieden en ‘pseudopods’) en kleuren.1
Een benigne halonaevus behoeft geen behandeling. Naast uitleg over het beloop en de prognose, dient de huisarts goede zonbescherming te adviseren. De halo verbrandt immers snel omdat zonbeschermende melanocyten ontbreken. Bij twijfel kan de huisarts de patiënt naar de dermatoloog verwijzen, of de centrale naevus diagnostisch excideren met een zijdelingse marge van 2 mm.78 De halo mag hierbij in situ blijven.9
Literatuur
- 1.↲↲Kittler H, Rosendahl C, Cameron A, Tschandl P. Dermatoscopy : an algorithmic method based on pattern analysis. Vienna: Facultas, 2011.
- 2.↲↲Herd RM, Hunter JA. . Clin Exp Dermatol 1998;23:68-9. Familial halo naevi
- 3.↲↲↲↲↲Kolm I, Di Stefani A, Hofmann-Wellenhof R, Fink-Puches R, et al. . Arch Dermatol 2006;142:1627-32. Dermoscopy patterns of halo nevi
- 4.↲Aouthmany M, Weinstein M, Zirwas MJ, Brodell RT. . J Am Acad Dermatol 2012;67:582-6. The natural history of halo nevi: a retrospective case series
- 5.↲Kerr OA, Schlofield O. . Pediatr Dermatol 2003;20:541-2. Halo congenital nevus
- 6.↲↲Mekkes JR. . , geraadpleegd: 4 februari 2019. Halo naevus (moedervlek), naevus van Sutton
- 7.↲↲Baaten GG, Buis PA, Damen Z, De Haas ER, Van der Heide WK, Opstelten W, et al. . Huisarts Wet 2017;60:276-90. NHG-Standaard Verdachte huidafwijkingen
- 8.↲Wevers KP, Been LB, Hoekstra HJ. . Huisarts Wet 2013;56:290-4. Chirurgische behandeling melanomen
- 9.↲Hunt R, Schaffer JV, Bolognia JL. . UpToDate.com, geraadpleegd: 4 februari 2019. Acquired melanocytic nevi (moles)
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
