Financiële prikkels in de zorg en hun (bij)werkingen

Sinds Pavlov weten we dat mens en dier zich voegen naar prikkels zoals beloning en straf. Maar de prikkels werken niet oneindig door. Na enige tijd dooft het effect uit en wordt het tijd voor andere stimuli. Deze wetmatigheid geldt ook voor artsen en patiënten binnen het gezondheidszorgsysteem. Al weten we daar eigenlijk maar weinig van. Daarom verrichtten Petersen en haar collega’s een systematisch literatuuronderzoek naar de positieve en negatieve effecten van pay for performance. Een lezenswaardig en voor iedereen vrij toegankelijk artikel waarin relevante vragen worden opgeroepen. Zoals: bij welk type aandoeningen zijn financiële prikkels het meest effectief (acute zorg, chronische zorg, preventie)? Wat is de beste sterkte, duur en frequentie van de prikkels? Op wie moeten die zich richten? Waaróp moet worden gestuurd, op proces- of uitkomstparameters? Zijn financiële prikkels voor het achterwege laten van onnodige medische handelingen (ook) effectief? Niet al deze vragen worden beantwoord. Wat de auteurs onder meer wél aantonen, is dat er wetenschappelijk bewijs bestaat voor negatieve selectie en voor wat aangeduid wordt als ‘to game the system’. Bij negatieve selectie worden de moeilijkste patiënten met de slechtste prognose systematisch buiten de deur gehouden; bij het bespelen van het systeem worden ‘objectieve’ criteria zo gebruikt dat er een maximaal rendement van de behandeling in de boeken kan worden bijgeschreven. Zo worden extreem gehandicapte verpleeghuispatiënten in korte tijd op miraculeuze wijze beter. Ook kunnen allerlei schijneffecten optreden door verbeterde registratie in plaats van verbeterde daadwerkelijke zorg. Ook in Nederland spelen deze vragen volop nu onze zorgverzekeraars ons mogen gaan kietelen. (RN)