Gedragstherapie werkt in de praktijk

Een onderzoek in een Amerikaanse eerstelijns zorginsteling liet zien dat gedragstherapie de symptomen van mensen met onverklaarde lichamelijke klachten aanzienlijk kon verlichten. Hoewel deze winst tijdens de follow-upperiode (van ongeveer een jaar) grosso modo bleef bestaan, namen de effecten op den duur toch iets af. De therapie werd gegeven door psychologen, in tien sessies. Daarnaast kregen de huisartsen, zowel in de interventie- als in de controlegroep, adviezen over hoe ze met deze patiënten moeten omgaan. Ze moesten op vaste tijden herhaalconsulten afspreken, dan steeds kort gericht lichamelijk onderzoek verrichten, en aanvullende diagnostiek en psychologiserende verklaringen vermijden. In plaats daarvan moesten ze fysiologische verklaringen geven als: het lichaam is te weinig getraind, het zenuwstelsel reageert wat te scherp, et cetera. Het doel van de gedragstherapie was om de fysiologische prikkelbaarheid (door ontspanning) te verminderen en het activiteitenniveau uit te breiden door plezierige, zinvolle activiteiten. Daarnaast moesten de patiënten bewust gemaakt worden van de rol van emoties op hun gedrag, moesten de disfunctionele gedachten gecorrigeerd worden en moest de partner het ziektegedrag minder bekrachtigen. Dit onderzoek is er een in een lange reeks waarin de waarde van gedragstherapie bij functionele klachten steeds hechter wordt gefundeerd. Een belangrijk probleem daarbij is dat het succes afhankelijk lijkt te zijn van enerzijds de precieze inhoud van de therapie en anderzijds de scholing van de therapeut. Het is wellicht daarom dat er tot nu toe weinig consistente ervaringen zijn opgedaan met deze veelbelovende therapie in de Nederlandse huisartsenpraktijk. De hier beschreven benadering zou daarom heel goed nog eens in Nederland kunnen worden getoetst. Bijvoorbeeld in praktijken van huisartsen die de NHG-cursus omgaan met onverklaarde klachten hebben gevolgd. Bij hen zou kunnen worden bekeken wat de meerwaarde is van een kortdurende gestandaardiseerde behandeling door eerstelijnspsychologen. Klinisch en maatschappelijk uiterst relevant! (ST)