Hoort geweld bij psychiatrie?

Huisartsen worden nogal eens geconfronteerd met geweld. Soms ervaren zij dat als onderdeel van hun vak. Dat is bijvoorbeeld het geval bij patiënten met ernstige psychiatrische problemen, en dan vooral psychotische problemen. Het verband tussen psychiatrische problematiek en geweld is echter tot nu toe alleen onderzocht bij geïnstitutionaliseerde patiënten. Interessant is daarom de uitkomst van een grootschalig prospectief Amerikaans bevolkingsonderzoek naar de relatie tussen schizofrenie, ernstige depressie of bipolaire stoornissen enerzijds en geweld anderzijds. In de periode 2001-2003 werd een representatieve steekproef van 34.000 Amerikanen, inclusief bewoners van tehuizen voor daklozen, kazernes en andere afwijkende woonvormen, uitgebreid ondervraagd. Daarbij gebruikten de interviewers onder andere vragenlijsten over contact met justitie, geweld (slachtoffer dan wel pleger), gebruik van allerlei psychotrope stoffen en sociale omstandigheden. Daarnaast werd er een psychiatrisch interview afgenomen. Twee jaar later volgde een tweede ronde, waarin de onderzoekers vroegen naar geweldservaringen in de tussenliggende periode. Twee procent van de Amerikanen had in die twee jaar te maken gehad met geweld. Dat percentage verdubbelde als er sprake was van een ernstige psychiatrische aandoening. Opmerkelijk was echter dat bij multivariabele analyse een ernstige psychiatrische aandoening op zich helemaal niet meer bleek samen te hangen met gebruik van geweld. De belangrijkste voorspellers bleken mannelijk geslacht, leeftijd, geweldservaringen in het verleden (zelf of bijvoorbeeld in het gezin), sociale omstandigheden (werkloos, gescheiden) en het gebruik van psychotrope stoffen (niet medicamenteus). De conclusie was dan ook dat niet zozeer de psychiatrische aandoening als wel de daarmee samenhangende sociale omstandigheden, opvoeding en middelenmisbruik verantwoordelijk zijn voor de ogenschijnlijke samenhang tussen psychiatrische ziekte en geweld. Hebben we daar nu iets aan? Niet in de dienst, want dan weten we te weinig van een patiënt. Wel als we hem of haar beter kennen. Bij een patiënt met een ernstige psychiatrische aandoening is de kans op geweld net zo groot of klein als bij ieder ander, mits genoemde omstandigheden geen rol spelen. Helaas is dat echter vaak wel het geval. (HvW)