PSA-testen: ook niet bij jongere mannen

Het nut van screening naar prostaatkanker is controversieel zolang de lopende onderzoeken hiernaar hun resultaten niet hebben vrijgegeven. Mede om die reden is de NHG-Standaard Bemoeilijkte mictie bij oudere mannen terughoudend met het advies om de PSA-test te gebruiken.1 Amerikaanse richtlijnen echter adviseren regelmatige PSA-controle vanaf het veertigste jaar.2 In Groot-Brittannië onderzochten Lane et al. wat het effect van screening is bij jongere mannen (40 tot 49 jaar).3 De opbrengst daarvan blijkt pover: slechts 40% van de uitgenodigde mannen reageerden en ondergingen een PSA-test. Van de 445 onderzochte mannen hadden er 54 (12%) een verhoogd PSA (waarbij de afkapwaarde nota bene op 1,5 ng/ml werd gesteld). Van de 47 mannen die een biopsie ondergingen bleken er 10 prostaatkanker te hebben, waarvan de tumor in 5 gevallen als ‘mogelijk klinisch relevant’ werd geduid (een prevalentie van 1,1%). De 10 deelnemers met prostaatkanker bleken allen een PSA kleiner dan 4 te hebben (7 zelfs ≤ 2,0). Slechts 1 man met prostaatkanker had een afwijkend rectaal toucher. Dit onderzoek ondersteunt het terughoudende advies van de standaard, zeker bij mannen jonger dan 50 jaar. De opbrengst daarvan zal ook in de huisartsenpraktijk laag zijn en bovendien blijven de prostaatkankers onopgemerkt indien men de in de standaard vermelde afkapwaarde van 4 toepast. Bij een verzoek om een PSA-bepaling door een jonge man zou u dus – evenals bij oudere mannen – in het algemeen kunnen (of zelfs moeten) volstaan met uitleg, en hoeft u zich niet te laten verleiden tot het invullen van een laboratoriumformulier, ook niet als een jonge bekende Nederlander toevallig prostaatkanker blijkt te hebben. (MB)