Trials, reviews en auteurs

Systematische reviews worden in het algemeen boven in de evidence-piramide geplaatst: er is grondig gezocht naar alle relevante onderzoeken, de methodologische kwaliteit is beoordeeld, en als het even kan zijn de resultaten van de afzonderlijke onderzoeken gecombineerd.

Het komt regelmatig voor dat de schrijvers van zo’n systematische review zelf betrokken waren bij één of meer van de geïncludeerde onderzoeken. Zo bevat de Cochrane-review over de behandeling van impetigo twee trials waarbij de review-auteurs (onder wie ondergetekende) betrokken waren.

Deze betrokkenheid, hoewel begrijpelijk, impliceert mogelijke belangenverstrengeling. Wanneer je een trial hebt gedaan, ben je bijvoorbeeld enthousiast over de onderzochte interventie en dat kan, bewust of onbewust, doorwerken in de uitvoering van de systematische review. Maar mensen die zelf een trial hebben gedaan, zijn bij uitstek deskundig op dat terrein, en het zou te ver voeren om hen te verbieden om betrokken te zijn bij een systematische review.

Binnen de Cochrane Collaboration geldt als regel dat de auteurs hun betrokkenheid bij geïncludeerde trials als belangenverstrengeling moeten aangeven, en dat ze hun eigen trials niet op kwaliteit mogen beoordelen. Onlangs is daar nog aan toegevoegd dat ook de data-extractie, oftewel het overnemen van de gegevens over onderzoeksopzet en resultaten, niet door de auteurs van de trial mag plaatsvinden. En sommigen willen nog verder gaan.

Het is de vraag of het plaatsen van steeds meer waterdichte schotten de kwaliteit en geloofwaardigheid van systematische reviews daadwerkelijk ten goede komt. De uitvoerbaarheid zal er in elk geval niet op vooruitgaan. Maar we moeten ons blijven realiseren dat het eigenbelang van de slager die zijn eigen vlees keurt een kritische kijk in de weg kan staan.