Samenvatting
De kern
-
Het toenemende aantal chronisch zieken noodzaakt tot het zoeken naar (kostendrukkende) strategieën die de patiënt een grotere verantwoordelijkheid geven in beslissingen rond zijn ziekte.
-
Het enthousiasme voor zelfmanagement houdt geen gelijke tred met het wetenschappelijke bewijs voor de effectiviteit ervan.
-
De grote heterogeniteit van interventies en patiëntenpopulaties kan er in het publieke debat gemakkelijk toe leiden dat zelfmanagement een nietszeggend containerbegrip wordt.
-
Zelfmanagementprogramma’s gaan nog te veel uit van een one-size-fits-all-benadering.
-
Om zelfmanagement-op-maat te kunnen ontwikkelen, moet beter uitgezocht worden welk type interventie het beste werkt bij welk type patiënt. Het TASTE-onderzoeksconsortium probeert dat te doen.
Inleiding
Perspectieven op zelfmanagement
Zelfmanagement als paradigmaverschuiving
Zelfmanagement als vaardigheid
-
Probleemoplossend vermogen – het inschatten van situaties en het vinden van oplossingen voor nu en in de toekomst.
-
Besliskundig vermogen – het nemen van de juiste beslissingen of maatregelen op het juiste moment in de juiste volgorde.
-
Hulpbronnen gebruiken – het tijdig zoeken, vinden en gebruiken van de juiste hulpbronnen, bijvoorbeeld het ophogen of verlagen van de medicatie, contact opnemen met een zorgverlener enzovoort.
-
Relatie met de zorgverlener onderhouden – het opbouwen en onderhouden van een goede relatie met de zorgverlener. Patiënt is een actieve partner in het zorgproces, rapporteert trends in zijn gezondheidstoestand, neemt geïnformeerde beslissingen en bespreekt deze met de zorgverlener.
-
Plannen – het opstellen en uitvoeren van een concreet actieplan voor de korte termijn.
-
Self-tailoring – het monitoren van het verloop van de ziekte en tijdig inzetten van de opgedane zelfmanagementvaardigheden.
Zelfmanagement als interventie
Is zelfmanagement effectief?
Aandoening | Meta-analyse | Interventie | RCT’s | Patiënten | Belangrijkste significante verschillen | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
n | n | ziektespecifiek | patiëntgerapporteerd | zorggebruik | ||||
Artritis/chronische musculoskeletale pijn | Du 2011 | zelfmanagement-ondersteuning | 19 | ? | pijn na 4, 6 en 12 maanden ? | beperkingen na 12 maanden ? | ||
Astma | Gibson 2003 | zelfmanagement-ondersteuning +/– frequente consultaties | 36 | 4593 | nachtelijke astmaklachten ?peak flow ? | ziektegerelateerde kwaliteit van leven ? | ziekenhuisopnames ?spoedeisende hulpbezoeken ?ziekteverzuim ? | |
Chronisch hartfalen | Jovicic 2006 | zelfmanagement-ondersteuning | 6 | 857 | ziekenhuisopnames in 12 maanden ? | |||
COPD | Effing 2007 | zelfmanagement-ondersteuning | 15 | 2239 | kortademigheid (borgschaal) ? | ziektegerelateerde kwaliteit van leven (SGRQ) ? | ziekenhuisopnames in 12 maanden ? | |
Type-2-diabetes | Deakin 2005 | zelfmanagement als groepsinterventie | 11 | 1532 | HbA1c na 4, 6 en 24 maanden ?nuchter bloedglucose na 12-14 maanden ?gewicht na 12-14 maanden ?systolische bloeddruk na 4-6 maanden ? | diabetesgerelateerde ziektekennis ? | diabetesgerelateerd medicatieverbruik ? | |
Type-2-diabetes zonder insuline | Malanda 2012 | zelfmonitoring van bloedglucose | 12 | 3259 | HbA1c na 6 maanden ? | |||
Hypertensie | Chodosh 2005 | zelfmanagementondersteuning | 13 | ? | systolische en diastolische bloeddruk ? | |||
Levenslang orale antistolling | Garcia-Alamino 2010 | zelfmonitoring +/– zelfmanagementondersteuning | 18 | 4723 | trombo-embolische events ?mortaliteit (alle oorzaken) ? |
One size does not fit all
Prioriteit: succesfactoren ontrafelen
Tot besluit
Literatuur
- 1.↲Mathers CD, Stevens G, Mascarenhas M. Global health risks: mortality and burden of disease attributable to selected major risks. Geneva: World Health Organization, 2009.
- 2.↲Gijsen R, Van Oostrom SSH, Schellevis FC, Hoeymans N. Chronische ziekten en multimorbiditeit. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, 2010 [update 2013]. http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-aandoeningen/chronische-ziekten-en-multimorbiditeit.
- 3.↲Suijkerbuijk AWM, Hoogeveen RT, De Wit GA, Hoogendoorn EJI, Rutten-van Mölken MPMH, Feenstra TL. Maatschappelijke kosten voor COPD, astma en respiratoire allergie. Bilthoven: RIVM, 2012. http://www.rivm.nl/Documenten_en_publicaties/Wetenschappelijk/Rapporten/2013/maart/Maatschappelijke_kosten_voor_astma_COPD_en_respiratoire_allergie.
- 4.↲Wagner EH. Chronic disease management: what will it take to improve care for chronic illness? Eff Clin Pract 1998;1:2-4.
- 5.↲Bodenheimer T, Wagner EH, Grumbach K. Improving primary care for patients with chronic illness. JAMA 2002; 288:1775-9.
- 6.↲Barlow J, Wright C, Sheasby J, Turner A, Hainsworth J. Self-management approaches for people with chronic conditions: a review. Patient Educ Couns 2002;48:177-87.
- 7.↲Wagner EH, Austin BT, Von Korff M. Organizing care for patients with chronic illness. Milbank Quarterly 1996;4:511-44.
- 8.↲Lorig KR, Holman H. Self-management education: history, definition, outcomes, and mechanisms. Ann Behav Med 2003;26:1-7.
- 9.↲Trappenburg J, Jonkman N, Jaarsma T, Van Os-Medendorp H, Kort H, De Wit N, et al. Self-management: one size does not fit all. Patient Educ Couns 2013;92:134-7.
- 10.↲Adams K, Greiner AC, Corrigan JM. The 1st annual crossing the quality chasm summit: A focus on communities. Washington (DC): National Academies Press, 2004.
- 11.↲Bourbeau J, Nault D, Dang-Tan T. Self-management and behaviour modification in COPD. Patient Educ Couns 2004;52:271-7.
- 12.↲Du S, Yuan C, Xiao X, Chu J, Qiu Y, Qian H. Self-management programs for chronic musculoskeletal pain conditions: a systematic review and meta-analysis. Patient Educ Couns 2011; 85:e299-310.
- 13.↲Gibson PG, Powell H, Coughlan J, Wilson AJ, Abramson M, Haywood P, et al. Self-management education and regular practitioner review for adults with asthma. Cochrane Database Syst Rev 2003;(1):CD001117.
- 14.↲Jovicic A, Holroyd-Leduc JM, Straus SE. Effects of self-management intervention on health outcomes of patients with heart failure: a systematic review of randomized controlled trials. BMC Cardiovasc Disord 2006;6:43.
- 15.↲↲Effing T, Monninkhof EM, Van der Valk PD, Van der Palen J, Van Herwaarden CL, Partidge MR, et al. Self-management education for patients with chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev 2007;(4):CD002990.
- 16.↲↲Deakin T, McShane CE, Cade JE, Williams RD. Group based training for self-management strategies in people with type 2 diabetes mellitus. Cochrane Database Syst Rev 2005;(2):CD003417.
- 17.↲Malanda UL, Welschen LM, Riphagen II, Dekker JM, Nijpels G, Bot SD. Self-monitoring of blood glucose in patients with type 2 diabetes mellitus who are not using insulin. Cochrane Database Syst Rev 2012;(1):CD005060.
- 18.↲Chodosh J, Morton SC, Mojica W, Maglione M, Suttorp MJ, Hilton L, et al. Meta-analysis: chronic disease self-management programs for older adults. Ann Intern Med 2005;143:427-38.
- 19.↲Garcia-Alamino JM, Ward AM, Alonso-Coello P, Perera R, Bankhead C, Fitzmaurice D, et al. Self-monitoring and self-management of oral anticoagulation. Cochrane Database Syst Rev 2010;(4):CD003839.
- 20.↲Khunti K, Gray LJ, Skinner T, Carey ME, Realf K, Dallosso H, et al. Effectiveness of a diabetes education and self management programme (DESMOND) for people with newly diagnosed type 2 diabetes mellitus: three year follow-up of a cluster randomised controlled trial in primary care. BMJ 2012;344:e2333.
- 21.↲Trento M, Passera P, Borgo E, Tomalino M, Bajardi M, Cavallo F, et al. A 5-year randomized controlled study of learning, problem solving ability, and quality of life modifications in people with type 2 diabetes managed by group care. Diabetes Care 2004;27:670-5.
- 22.↲Bucknall CE, Miller G, Lloyd SM, Cleland J, McCluskey S, Cotton M, et al. Glasgow supported self-management trial (GSuST) for patients with moderate to severe COPD: randomised controlled trial. BMJ 2012;344:e1060.
- 23.↲Kennedy A, Bower P, Reeves D, Blakeman T, Bowen R, Chew-Graham C, et al. Implementation of self management support for long term conditions in routine primary care settings: cluster randomised controlled trial. BMJ 2013;346:f2882.
- 24.↲Takahashi PY, Pecina JL, Upatising B, Chaudhry R, Shah ND, Van Houten H, et al. A randomized controlled trial of telemonitoring in older adults with multiple health issues to prevent hospitalizations and emergency department visits. Arch Intern Med 2012;172:773-9.
- 25.↲↲Fan VS, Gaziano JM, Lew R, Bourbeau J, Adams SG, Leatherman S, et al. A comprehensive care management program to prevent chronic obstructive pulmonary disease hospitalizations: a randomized, controlled trial. Ann Intern Med 2012;156:673-83.
- 26.↲Bourbeau J, Julien M, Maltais F, Rouleau M, Beaupre A, Begin R, et al. Reduction of hospital utilization in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a disease-specific self-management intervention. Arch Intern Med 2003;163:585-91.
- 27.↲Bischoff EW, Akkermans R, Bourbeau J, Van Weel C, Vercoulen JH, Schermer TR. Comprehensive self management and routine monitoring in chronic obstructive pulmonary disease patients in general practice: randomised controlled trial. BMJ 2012;345:e7642.
- 28.↲Simmonds MC, Higgins JP, Stewart LA, Tierney JF, Clarke MJ, Thompson SG. Meta-analysis of individual patient data from randomized trials: a review of methods used in practice. Clin Trials 2005;2:209-17.
Reacties
Er zijn nog geen reacties.