Stepped care voorkomt depressie bij chronisch zieken niet

Een preventieve stepped-carebehandeling bij patiënten met diabetes mellitus type 2 en/of coronaire ziektes met depressieve symptomen helpt niet om een klinische depressie te voorkomen. Depressie komt vaak voor bij chronische ziektes en heeft een negatieve invloed op zelfzorg, kwaliteit van leven en mortaliteit. Stepped care lijkt daarvoor echter niet de oplossing.

Onderzoekers worven tussen januari 2013 en november 2015 236 patiënten uit 27 verschillende, Nederlandse huisartsenpraktijken. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 68 jaar; 54,7% was man. Alle deelnemers hadden naast hun suikerziekte of hartaandoening klinisch relevante depressieve klachten, onder de drempelwaarde van een klinische depressie. De onderzoekers volgden de patiënten een jaar, waarin zij met een vragenlijst (PHQ-9) en telefonisch interviews (MINI) nagingen bij wie een klinische depressie ontstond.

Van de 236 deelnemers kregen 140 de gebruikelijke zorg en 96 de stepped-carebehandeling. Hierbij kregen patiënten in eerste instantie de minst intensieve behandeling en alleen bij aanhoudende depressieve symptomen een zwaardere behandeling. De vier stappen waren: watchful waiting, schriftelijke zelfhulpbehandeling begeleid door de POH, korte gedragsmatige interventie door de POH en ten slotte verwijzing naar de huisarts voor medicatie of gespreksbehandeling in de tweede lijn.

Behandeling volgens het stappenplan was niet effectiever dan de normale huisartsenzorg. Uiteindelijk ontwikkelden 10,1% van de deelnemers in de stepped-caregroep en 9,9% van de deelnemers in de gebruikelijke zorggroep een klinische depressie gedurende twaalf maanden.

Eerder onderzoek liet al zien dat de behandeling niet in alle landen effectief was. Het aantal patiënten dat een klinische depressie ontwikkelde, was in beide groepen lager dan verwacht. De meest optimistische verklaring is dan ook dat onze gebruikelijke zorg voor subklinisch depressieve patiënten met diabetes mellitus type 2 en/of coronaire ziektes al behoorlijk goed is. Behandeling van deze patiënten met de stepped-carebehandeling wordt vooralsnog niet aanbevolen.

Pols AD, et al. Effectiveness of a stepped-care intervention to prevent major depression in patients with type 2 diabetes mellitus and/or coronary heart disease and subthreshold depression: a pragmatic cluster randomized controlled trial. PloS One 2017;12:e0181023.