Leefstijlinterventie voor kinderen met overgewicht in achterstandswijken beperkt effectief

De auteurs van beide stukken gebruikten voor hun cohortonderzoek dezelfde onderzoeksgroep. De deelnemers waren kinderen tussen de 6 en 12 jaar oud, uit Rotterdamse achterstandswijken, die in de periode tussen oktober 2012 en augustus 2014 door de huisarts werden verwezen naar het Kids4Fit interventieprogramma. In totaal deden 154 kinderen mee aan het onderzoek. Zodra de kinderen waren ingeschreven voor Kids4Fit kwamen zij op een wachtlijst, totdat de groepsgrootte groot genoeg was om de interventie te starten (8 tot 12 kinderen). De wachtlijstperiode fungeerde in dit onderzoek als de controle van ieder kind en bedroeg gemiddeld 12 weken. Zodra de groepsgrootte groot genoeg was, begonnen de kinderen aan de 12-weken durende interventie die bestond uit: 1) 18 sport- en beweegsessies met een fysiotherapeut, 2) 4 groepssessies met een diëtist, 3) 4 individuele sessies met een pedogoog, 4) 4 sessies tussen ouder(s) en pedagoog. Ruim de helft (56,2%) van de kinderen nam trouw deel aan meer dan driekwart van de sessies.

In het eerste onderzoek werd primair het effect onderzocht van het interventieprogramma op de buikomvang en BMI-z, de gestandaardiseerde BMI op basis van leeftijd en geslacht. Secundaire uitkomstmaten waren kwaliteit van leven (HRQoL), eetgedrag, activiteit en schermtijd (zoals televisie en computer). Uit de analyses bleek dat Kids4Fit een significante en klinisch relevante daling van de buikomvang van -3 cm veroorzaakte gedurende de hele onderzoeksperiode van 52 weken na de start van de interventie. Daarnaast was er een daling van BMI-z van -0,12 (95%-BI -0,27 tot 0,02). Deze daling was niet statistisch significant, maar wel klinisch relevant.

Uit subanalyses bleek dat de kinderen die niet trouw deelnamen een significante afname in BMI-z en middelomvang hadden vergeleken met de kinderen die wel trouw deelnamen, als er wordt gecorrigeerd voor de wachtlijstperiode. De auteurs verklaren dit opmerkelijke resultaat door het feit dat de motivatie van trouwe deelnemers waarschijnlijk beter was. Deze groep viel hierdoor tijdens de wachtlijstperiode meer af in gewicht dan de groep die later niet compliant bleek te zijn. Wanneer er niet wordt gecorrigeerd voor de wachtlijstperiode is te zien dat trouwe deelnemers betere resultaten halen. Kids4Fit gaf geen veranderingen in HRQoL en uitkomsten van levensstijl.

Het tweede onderzoek analyseerde het effect van Kids4Fit op bloeddruk en cardiorespiratoire fitheid. Uit dit onderzoek bleek dat Kids4Fit een significante verbetering van de cardiorespiratoire fitheid gaf (gemeten met de shuttle-run test) gedurende de wachtlijst- en interventieperiode. Ook de bloeddruk verbeterde tijdens de interventieperiode. Een jaar na de interventie bleek de fitheid weer afgenomen, maar nog wel boven het niveau van het begin van de wachttijd. De bloeddruk was een jaar na de interventie gestegen, waarbij de diastolische bloeddruk zelfs significant hoger was dan vóór aanvang van de wachttijd. In dit onderzoek waren er geen verschillen tussen kinderen die wel en niet trouw deelnamen.

De uitkomsten van deze onderzoeken wijzen erop dat een multidisciplinair interventieprogramma zoals Kids4Fit leidt tot een lager BMI en daling van buikomvang bij trouwe deelnemers. De verbetering in fitheid is echter marginaal en de bloeddruk daalt niet. Alleen verwijzing naar een interventieprogramma is dus niet voldoende, blijvende aandacht is nodig voor deze kinderen en hun ouders, mede om de compliantie te bevorderen. Hier ligt een mooie taak voor de huisarts en haar eerstelijnsteam.