Piëzogene pedale papels: geen reden tot ongerustheid

Piëzogene pedale papels ontstaan door herniatie van subcutaan weefsel door de dermis heen.1 Het Griekse piesis betekent ‘druk’. Druk speelt inderdaad een rol, maar de exacte oorzaak is onduidelijk. Mensen met een staand beroep, sporters en atleten lijken meer kans te hebben op deze huidafwijkingen en ook genetische predispositie kan een rol spelen.2 In de literatuur is een associatie beschreven met het syndroom van Ehlers-Danlos, een erfelijke bindweefselaandoening, maar dit berust op kleine observaties en het precieze mechanisme erachter is nog onduidelijk.3 Het is wel belangrijk er in de anamnese rekening mee te houden, maar vooralsnog lijken de meeste patiënten geen onderliggende aandoeningen te hebben.

De exacte incidentie van piëzogene pedale papels in de huisartsenpraktijk is niet bekend. De papels zijn niet alleen beschreven bij volwassenen, maar ook bij jonge kinderen. Bij kinderen staat de piëzogene component minder op de voorgrond; de papels lijken het zichtbaarst in het 1e levensjaar en verdwijnen meestal als het kind 2 tot 3 jaar oud is.4

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De herniatie van het subcutane weefsel lijkt vooral geluxeerd te worden door continue druk. Daarom verdient het aanbeveling om in de anamnese aandacht te besteden aan factoren zoals overgewicht, langdurig staan, springen, rennen of het tillen van zware voorwerpen, en ook duidelijk te vragen naar beroep en sportactiviteiten.5

De papels zijn goedaardig en geven meestal weinig klachten. Bij een klein aantal patiënten (ongeveer 1 op de 15) zijn ze pijnlijk.5 Het lijkt daarbij vooral om de grotere papels te gaan.6 Eventuele pijnklachten zijn waarschijnlijk de voornaamste reden om een arts te raadplegen. Ze worden mogelijk veroorzaakt doordat de papel contact maakt met het schoeisel of doordat de constante druk in de papillaire dermis leidt tot ischemie van vaten en zenuwen.7

Bij het lichamelijk onderzoek zijn op de voeten en hielen huidkleurige tot gelige papels te zien, veelal bilateraal. Controleer of de zwellingen toenemen bij druk op de voeten (staan versus liggen). Piëzogene papels worden ook wel eens aangetroffen op andere lichaamsdelen, zoals polsen of onderbenen.89

Aanvullend onderzoek

De diagnose ‘piëzogene pedale papels’ kan worden gesteld op basis van het klinische beeld; histopathologisch onderzoek is niet per se vereist. Onder de microscoop ziet men gefragmenteerde elastinevezels en herniatie van subcutaan vetweefsel door een verdikte dermis. Soms zijn ook de dunne fibreuze septa tussen de vetlobules gedegenereerd.3610

In de differentiaaldiagnose staan lipomen, calcinosis cutis, cysten of reumatoïde noduli. Reumatoïde noduli bevinden zich echter vaker op de strekzijde van de extremiteiten en voelen bij palpatie harder aan.

Beleid

Meestal kan men de patiënt geruststellen: behandeling is niet nodig. Eventuele pijnklachten kunnen worden verlicht door de druk op de voeten te verminderen (niet te lang staan, gewichtsreductie) of door therapeutisch-elastische kousen te dragen.

Bij grote hinder kunnen corticosteroïdeninjecties de pijn verminderen of kan, indien er sprake is van een solitaire papel, excisie overwogen worden.57 Voor beide behandelingen is verwijzing naar de dermatoloog aan te bevelen. Deze behandelingen berusten voornamelijk op expert opinion, geen van beide is onderbouwd in grote onderzoeken. De positieve effecten zijn alleen gemeld in case reports.

Het is mogelijk dat de patiënt informeert naar een behandeling die op het internet te vinden is. Het gaat dan over de off-label toepassing van deoxycholinezuurinjecties, een middel dat oorspronkelijk op de markt is gebracht om submentaal vet te verwijderen.7 Deze behandeling wordt niet standaard toegepast en de effectiviteit en veiligheid bij piëzogene pedale papels zijn niet bevestigd in wetenschappelijk onderzoek.