Bijwerkingen

In het verleden verschenen meerdere publicaties over de nadelige werking van een geneesmiddel (ADR, adverse drug reaction) als oorzaak voor een ziekenhuisopname. Getallen hierover varieerden tussen 2,4 en 6,4% van alle opnames (voor ouderen tussen 3,4 en 16,6%). Bijna alle onderzoeken hierover werden verricht vanuit het ziekenhuis, vaak beperkt tot één of enkele afdelingen. Om de relevantie te beoordelen van ADR als reden voor ziekenhuisopname vanuit het perspectief van de huisarts, deed men een retrospectief onderzoek bij huisartsen. Men onderzocht dossiers van 150 (Nederlandse) huisartsen (circa 500.0000 patiënten) en keek daarbij naar alle ziekenhuisopnames in 2003. Men las de ontslagberichten na opname door en bij het ontbreken daarvan (in eenderde van de gevallen) zocht men in het dossier naar de reden van opname. Van alle ziekenhuisopnames bleek 3,5% ADR-gerelateerd. Meestal (94%) ging het om acute opnames. Dat komt overeen met 5,1% van alle acute opnames. Voor ouderen (> 75) ligt dat percentage hoger: 9,8%. Antitrombotica, cardiovasculaire middelen, cytostatica en middelen voor het centraal zenuwstelsel gaven het vaakst problemen: gastro-intestinale bloedingen door antitrombotica, bradycardie en hypotensie door cardiovasculaire middelen en neutropenie door cytostatica. Omgerekend naar het gebruik bleek het relatieve risico op ADR het grootst bij antitrombotica en anti-infectiosa (vooral antibiotica). Dertig procent van de ADR’s was mogelijk te voorkomen, waarbij vooral anticoagulantia, corticosteroïden en NSAID’s vaak een rol speelden. De monitoring van de effecten van het middel (bijvoorbeeld door laboratoriumonderzoek) was in die gevallen tekortgeschoten of de patiënt had een te hoge dosering gebruikt. Ook ontbrak soms de vereiste maagbescherming of kreeg de patiënt meervoudige antistolling. Dit onderzoek toont aan dat ook de huisarts alert moet zijn op ADR’s. Het doet zich vooral voor bij ouderen en met name de antitrombotica zijn veroorzakers. Met extra controles en aandacht voor het juiste gebruik is een deel van de ADR’s waarschijnlijk te vermijden. (FD)