Diabetesdiscussie

Al eerder was er forse kritiek op de UKPDS. Recent schreef Ewart een vernietigend stuk over de opzet van dit onderzoek. 1 De onderzoekers zouden de opzet en de eindpunten gedurende de lange looptijd van het onderzoek voortdurend hebben aangepast. Aanvankelijk leken er helemaal geen specifieke eindpunten geformuleerd te zijn, maar later beschouwden de onderzoekers een verschil van 15% op de belangrijkste uitkomstmaten als klinisch relevant. Bij de publicatie doet men volgens Ewart ten onrechte opgetogen over een statistisch significant verschil van 12% en vergeet met de eerder gedefinieerde klinische relevantie. Bovendien zou de duur van het onderzoek steeds verlengd zijn: ‘Although its is acceptable to extend a study for a set period and to have predetermined stopping rules, it is not acceptable to repeat interim analysis and to delay publication until a significant result is found.’ Dat is een beschuldiging die er niet om liegt. De verschillen tussen een intensieve en een minder intensieve behandeling waren – zo hebben we al eerder gemeld (H&W 2000;43:374,579-81) – alleen significant voor minder harde eindpunten (met name het aantal laserbehandelingen voor retinopathie). De UKPDS-onderzoeksgroep reageert slechts kort: het zijn slechts verschillen in bewoording door verschillende auteurs en redacties; de stopregels zijn netjes gedefinieerd en er was toezicht op het hele onderzoek door de Medical Research Council in Engeland en het National Institute of Health in de VS en er is nu eenmaal een 12% reductie in tevoren gedefinieerde eindpunten. 2 Methodologische problemen bij grootschalig onderzoek komen op alle terreinen voor: zo is er al een tijd ernstige twijfel over de resultaten van borstkankerscreening die berusten op een Zweeds onderzoek dat onder vuur ligt. Het is meestal onvoldoende als de onderzoekers roepen dat ze het allemaal netjes hebben gedaan. Op die manier wordt de twijfel niet weggenomen. De hele diabeteszorg berust op de UKPDS. Als nu én dit onderzoek niet deugt én georganiseerde zorg weinig effectief is, wat zijn we dan aan het doen met onze diabetesspreekuren en praktijkverpleegkundigen? Wie schept eindelijk eens echt helderheid voor de Nederlandse huisarts? (JZ)