Eigenlijk is dit een boekje voor het algemene publiek en voor docenten algemene natuurwetenschappen. Althans, dat schrijft Bert Theunissen, hoogleraar wetenschapsgeschiedenis in Utrecht, in zijn voorwoord. Er komt maar één dokter (Donders) en twee bacteriologen (Pasteur en Fleming) in voor, maar dat doet er niet toe. Theunissen slaagt erin om aan de hand tien onderzoekers uit te leggen hoe wetenschap werkt. In het hoofdstukje over Fleming laat Theunissen zien dat Fleming weliswaar een goed waarnemer was, maar dat anderen het effect van schimmels op bacteriegroei ook al eens hadden gezien. Fleming had geluk dat er in zijn petrischaaltje een zeldzame schimmel aan kwam waaien. Bovendien begreep hij wat hij zag, omdat het al paste in zijn kennis over de werking van lysozyme, een stofje dat de groei van onschuldige bacteriën remt. Het lukte hem echter niet om een werkzaam geneesmiddel te maken. Van 1928 tot 1940 deed hij er niks mee. Twee andere Britse onderzoekers Florey en Chain begonnen ongeveer vanaf het begin en slaagden erin penicilline op grote schaal te produceren. Ontdekken is volgens Theunissen niet een eenmalige gebeurtenis maar een proces. Dat je er met alleen waarnemen ook niet komt, blijkt bij het verhaal over Darwin. Het verhaal dat hij plotseling begreep hoe de evolutie in elkaar stak toen hij op de Galápagoseilanden verschillende vinken zag, blijkt pas honderd jaar later verzonnen te zijn. Zijn waarnemingen waren destijds te slordig om deze conclusie te kunnen trekken. Wetenschappers en omstanders moeten ook een beetje geloven in de betrouwbaarheid van metingen. Theunissen vertelt over de enorme problemen om de metingen van Joule over de wet van behoud van energie honderd jaar later over te doen. Alfred Diesel bleek een mooie theorie te hebben over de zuinigste motor, maar die bleek in de praktijk niet haalbaar. Techniek en ambachtelijk knutselen zijn voor wetenschappers net zo nodig als ideeën. En dan moet je, net als Donders, ook het maatschappelijk tij een beetje naar je hand kunnen zetten, met gezag een discussie kunnen beslissen of de boel een beetje kunnen manipuleren (Pasteur). Theunissen schreef een ontzettend leuk boekje dat ook voor huisartsen en onderzoekers op het terrein van de (huisarts)geneeskunde de moeite waard is.
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
