Actief zelfmanagement en zorggebruik

In 2014 selecteerden de onderzoekers bij 34 huisartsenpraktijken volwassen patiënten met een chronische aandoening. Van die patiënten vulden er 9348 gedurende twee jaar Patient Activation Measure-vragenlijsten in die de mate van zelfmanagement aangaven. In totaal leverde dat 12.770 ingevulde vragenlijsten op. De onderzoekers verdeelden de patiënten op een schaal van 0 tot 100 over verschillende scores, van ‘lage zelfmanagementscore’ tot ‘hoge zelfmanagementscore’. Zij maten ook het zorggebruik in één jaar (aantal contacten met de huisarts of specialist, SEH-bezoeken en acute opnames) en zorgverspilling, zoals het niet verschijnen op een afspraak en zelfverwijzing naar de SEH.

Een hoge zelfmanagementscore was in vergelijking met een lage score geassocieerd met minder huisartscontacten (RR 0,82; 95%-BI 0,79 tot 0,86), poliklinische contacten (RR 0,81; 95%-BI 0,74 tot 0,88), SEH-bezoeken (RR 0,68; 95%-BI 0,60 tot 0,78) en acute opnames (RR 0,62; 95%-BI 0,51 tot 0,75). Ook was dit geassocieerd met minder zorgverspilling: mensen met een hoge score verschenen minder vaak niet op een afspraak bij de huisarts (RR 0,77; 95%-BI 0,68 tot 0,87) en op de poli (RR 0,72; 95%-BI 0,61 tot 0,86), en hadden minder zelfverwijzingen naar de SEH (RR 0,67; 95%-BI 0,55 tot 0,82).

Om de zorgdruk te verminderen, lijkt het dus waardevol om zelfmanagement te stimuleren en aandacht te besteden aan kennis, vaardigheden en het vertrouwen van de patiënt in de eigen regie. Enkele NHG-Standaarden over chronische aandoeningen – zoals COPD, aspecifieke lagerugpijn en chronische nierschade – geven concrete handvatten voor toepassen van zelfmanagement en kunnen helpen om het te bespreken met de patiënt.