Begeleiding van chronisch zieken:

Systematiek is nodig

Huisartsen hebben vaak een duidelijke strategie tijdens de diagnostische fase van een ziekte. Is de diagnose eenmaal gesteld en blijkt er sprake van een chronische aandoening, dan bieden zij de patiënt begeleiding aan. Maar over het doel van de begeleiding en een goede strategie om deze effectief uit te voeren wordt niet altijd nagedacht. Veel huisartsen laten bijvoorbeeld het initiatief om contact op te nemen over aan de patiënt. Wanneer deze met een aantal problemen op het spreekuur komt, dan draagt de huisarts snel allerlei oplossingen aan. De huisarts die het doel van de begeleiding zelf niet helder formuleert, loopt de kans steeds ad hoc in te gaan op de vaak zeer brede zorgvraag. Zo'n huisarts zal proberen alle problemen voor de patiënt op te lossen. Dat kan een gevoel van onmacht opleveren.

Uitgangspunten

Bij een systematische begeleiding van chronisch zieken zijn er enkele belangrijke uitgangspunten, te weten:

• Systematische begeleiding is gericht op de gevolgen van ziekte.
• Systematische begeleiding gaat uit van het gezichtspunt, de behoefte en de ervaring van de patiënt en diens naasten. Om de zorgbehoefte te bepalen, bekijkt de huisarts samen met de patiënt wat prioriteit heeft. De ideeën die huisarts en patiënt daarover hebben, kunnen verschillen.
• Systematische begeleiding is gericht op het bevorderen van de autonomie en het zelfmanagement van patiënt en naasten. Daarbij dient echter wel te worden gerealiseerd dat niet elke patiënt het management van de eigen ziekte aankan.
• Systematische begeleiding geeft gerichte aandacht aan het patiëntsysteem en de mantelzorg.

Voordelen

Een voordeel van een systematische aanpak is dat daardoor een beter beeld ontstaat van wat de huisarts nog wel zou kunnen doen, wat niet hoeft en welke taken kunnen worden gedelegeerd. Dat voorkomt dat de huisarts het gevoel krijgt tekort te schieten. Belangrijk is dat huisartsen zich bij de begeleiding van chronisch zieken bewust zijn van hun eigen taakopvatting, normen en waarden, en van de grenzen aan de hulp die zij kunnen en willen bieden. Wie de regie voert bij het aanbieden van hulp en duidelijk grenzen stelt, zal met meer plezier werken en zich minder snel overbelast voelen. Bovendien zal de huisarts die inzicht heeft in de situatie en beleving van de patiënt, diens klachten en vragen sneller begrijpen. De huisarts kan gerichter advies geven, wat de acceptatie door de patiënt en diens therapietrouw bevordert. Voor patiënten en hun naasten is een voordeel van een dergelijke patiëntgerichte systematische aanpak dat de zorg meer op maat wordt verleend en beter zal aansluiten bij hun ervaringen, hulpvragen en gezichtspunten. Deze aanpak zal hun autonomie en vermogen tot zelfzorg stimuleren. Bovendien wordt deze begeleidingssystematiek ook gehanteerd door andere hulpverleners, zoals medewerkers van de thuiszorg. Dit vergemakkelijkt de samenwerking. Een actief systematisch beleid zal op de lange termijn dus minder energie kosten en meer werkplezier opleveren.

Bezinning vooraf

Voordat u aan de slag gaat, kunt u zichzelf de volgende vragen stellen. Waaruit bestaat uw hulpverleningsaanbod op dit moment? Hoe onderhoudt u het contact met uw chronische patiënten? Welke rol spelen uw taakopvatting en eigen emoties daarbij? Heeft u zich wel eens afgevraagd waarom u de ene patiënt op een heel andere manier begeleidt dan een andere met dezelfde ziekte? En welke invloed heeft uw praktijkorganisatie op uw hulpverleningsaanbod? Wanneer u deze aspecten voor uzelf helder heeft, kunt u beginnen aan het concreet opstellen van uw zorgplan. Op de pagina hiernaast kunt u zien hoe dat het best kan worden aangepakt. Gedetailleerde invullijsten vindt u op onze website: http://nhg.artsennet.nl.