Een verhoogd risico op bovensteluchtweginfecties na een adenotonsillectomie?

Vraagstelling

Leidt verwijdering van het adenoïd (neusamandel) en de tonsillen (keelamandelen) tot een verminderde werking van het afweersysteem en dus tot een grotere kans op bovensteluchtweginfecties?

Inleiding Een (adeno-) tonsillectomie (ATE) is een frequent uitgevoerde operatie bij kinderen. Tot ongeveer 1960 werd deze ingreep routinematig verricht om complicaties van infecties met β-hemolytische groep-A-streptokokken te voorkomen. Sinds de betere beschikbaarheid van antibiotica wordt deze ingreep minder vaak gedaan waardoor het aantal ATE’s met tweederde is gedaald. In Nederland ondergaat 1 op de 1000 kinderen deze ingreep. Volgens de nieuwste versie van de NHG-Standaard Acute keelpijn kan de huisarts een verwijzing overwegen bij recidiverende ernstige keelontstekingen (tenminste 5 in het afgelopen jaar of 3 in elk van de afgelopen 2 jaren). Omdat de tonsillen en het adenoid een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van de immunologische afweer bij jonge kinderen, vragen ouders vaak of het verwijderen ervan niet een nadelig effect heeft op het vóórkomen van bovensteluchtweginfecties. Om een antwoord op deze vraag te vinden vergeleek men in een groot gerandomiseerd onderzoek onder 300 Nederlandse kinderen de aanwezigheid van afweercellen en het vóórkomen van bovensteluchtweginfecties bij operatief en afwachtend beleid. Patiëntenpopulatie Kinderen in de leeftijd van 2 tot 8 jaar die frequente keelontstekingen (≥ 3 per jaar) hebben of vergrote keelamandelen. Onderzoeksopzet Alle kinderen die meededen aan het onderzoek hadden volgens de richtlijnen een indicatie voor een adenotonsillectomie. De onderzoekers verdeelden ze in twee groepen: de ene groep onderging adenotonsillectomie en bij de andere groep spraken ze een afwachtend beleid af. Bij aanvang van het onderzoek namen de onderzoekers een bloedmonster af en na een jaar herhaalden ze dit. Daarnaast vulden de ouders een enquête over bovensteluchtweginfecties in aan het begin van het onderzoek en tijdens het onderzoek hielden ze infectieparameters bij in een dagboek. Uitkomstmaat Er waren twee uitkomstmaten: de concentraties van immunoglobulinen in het serum (IgM, IgA, IgG, IgG1 en IgG2) en het optreden van klachten van bovensteluchtweginfecties. Resultaten Slechts bij 123 van de 300 kinderen werd na 1 jaar het bloedonderzoek herhaald, hiervan ondergingen 63 kinderen een adenotonsillectomie en bij 60 wachtte men af. De serumwaarden van alle immunoglobulinen daalden in beide groepen, maar bleven normaal of hoog. De onderzoekers vonden geen significant verschil tussen de beide groepen in het voorkomen van bovensteluchtweginfecties. Conclusie van de onderzoekers De onderzoekers konden geen relatie vinden tussen de waarden van de immunoglobulinen en het voorkomen van bovensteluchtweginfecties gedurende het jaar waarin ze de kinderen volgden. Ze kwamen tot de conclusie dat de immunoglobulinewaarden bij kinderen die een indicatie hebben voor een adenotonsillectomie binnen 1 jaar dalen, ongeacht de behandeling (operatief of conservatief) en dat deze daling geen verhoogde kans geeft op bovensteluchtweginfecties. Bewijskracht 1b: Onafhankelijke blinde vergelijking van een geschikt spectrum van opeenvolgende patiënten.

Annemieke Akkerman en Just Eekhof