Hebben via screening gediagnosticeerde patiënten met type 2 diabetes baat bij een zelfzorgcursus? De schrijver onderzocht eerst via systematisch literatuuronderzoek welke psychologische reacties optreden bij pas ontdekte diabeten type 2. Daarbij bleek wel de emotionele reactie onderzocht maar haast niet in hoeverre de diagnose leidde tot actieve zelfzorg. Ook bleek dat het succes van de meeste zelfzorgcursussen beperkt bleef tot de duur van de cursus. Daarna onderzocht de promovendus met behulp van een gerandomiseerd onderzoek het effect van een 12 weken durende diabetescursus onder pas ontdekte patiënten met diabetes type 2. Van de 486 patiënten wilden 227 meedoen. De helft volgde de cursus (interventiegroep) en de andere helft kreeg alleen een brochure uitgereikt over zelfzorg de gebruikelijke zorg (de controlegroep). De interventie bestond uit 4 groepsbijeenkomsten van 2 uur en 2 individuele bijeenkomsten van 1 uur. Beide groepen werden een jaar gevolgd en vulden 3 keer een vragenlijst in over zelfzorggedrag, welzijn en attitudes. Daarnaast werden gewicht, bloeddruk, HbA1c en cholesterol gemeten. Ook werd de cursus geëvalueerd. De cursisten vonden de cursus relevant en bruikbaar en een aanrader voor anderen (95%). Zij waren proactiever en hun zelfzorgend vermogen was meer toegenomen dan bij de controlegroep. Dat was ook meetbaar in meer bewegen en gezonder eten. Ook het medisch effect was zelfs twaalf maanden na begin van de cursus aantoonbaar: het gewicht was 2,6 kg en de bloeddruk 6 mmHG meer gedaald dan in de controlegroep. Er was echter geen effect meetbaar op het HbA1c en cholesterol, mogelijk omdat deze waarden al laag waren bij de start van de cursus. Ook negen maanden na de cursus bleek het effect nog positief, mogelijk door de proactieve vaardigheden die men tijdens de cursus had aangeleerd. Het is de vraag of de cursus representatief is en voor alle patiënten even effectief, want bij de werving deed slechts de helft van de ontdekte patiënten (227 van de 486) mee. En 41 van de 119 cursisten vielen uit. Thoolen heeft daarom de kenmerken van de deelnemers (=227) en cursisten (=78) vergeleken met de non-participanten (=241) en uitvallers (=41). Er was geen verschil tussen beide groepen in hoe zij aankeken tegen de ziekte of zelfzorg. Wel bleken personen met een lagere opleiding minder mee te doen en eerder uit te vallen. Thoolen schrijft dat enerzijds toe aan praktische problemen: werk, geen vervoer, te grote afstand, maar ook aan onbekendheid met sommige elementen van de cursus zoals stukken lezen, zelfreflectie en planning. Patiënten met een lage opleiding die de cursus volledig volgden vonden de cursus echter niet te moeilijk. Dit onderzoek laat zien dat een zelfzorgcursus effectief kan zijn, niet alleen zo lang de cursus duurt, maar ook nog negen maanden later. Voorwaarde is wel dat de patiënt leert belemmeringen in de zelfzorg vroegtijdig te herkennen en daarvoor tijdig maatregelen te nemen, zodat dit effect ook beklijft. Thoolen stelt dat deze cursus kort duurt (totaal tien uur), niet duur is en gegeven kan worden in een huisartsenpraktijk door een praktijkondersteuner met minimale training. Het is daarbij essentieel dat zoveel mogelijk patiënten deze cursus kunnen volgen. Dit proefschrift is een stimulans om in de huisartspraktijk aan nieuw ontdekte patiënten met diabetes type 2 een dergelijke cursus aan te bieden.
Klaas Reenders
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
