Effecten van zelfcontrole bij patiënten met diabetes mellitus type 2 zonder gebruik van insuline nog onduidelijk

Achtergrond Zelfcontrole van de bloedglucosespiegel is effectief gebleken bij patiënten met diabetes mellitus type 1 en diabetes mellitus type 2 (DM2) die insuline gebruiken. Door de zelfcontrole is aanpassing van het insulineregime mogelijk, waardoor de kwaliteit van de diabetesregulatie kan worden verbeterd. Bij patiënten met DM2 die uitsluitend met orale bloedglucoseverlagende medicatie en/of een voedingsadvies worden behandeld leidt zelfcontrole meestal niet tot een directe wijziging van de behandeling. De vraag is of zelfcontrole bij deze patiëntencategorie zinvol en kosteneffectief is. Drie systematische reviews over dit onderwerp lieten tot dusver controversiële of geen effecten zien. Deze reviews hebben echter een aantal methodologische beperkingen. Voor Welschen et al. was dit de reden de literatuur opnieuw systematisch te onderzoeken. Doel Wat is het effect van zelfcontrole van de bloedglucosespiegel bij niet-insulinegebruikende patiënten met DM2 op de glykemische regulatie, de kwaliteit van leven en de patiënttevredenheid? Verder keken de auteurs naar morbiditeit, bijwerkingen, kosten en frequentie van hypoglykemieën. Selectie Die RCT’s bij niet-insulinegebruikende patiënten met DM2 zijn ingesloten waarbij de deelnemers aan de interventiegroep instructie kregen hoe zij de bloedglucosespiegel moesten controleren en de controlegroep gebruikelijke zorg ontving, al dan niet gecombineerd met zelfcontrole van de glucoseconcentratie in de urine. Ten minste één van de volgende parameters moest zijn onderzocht: HbA1c, nuchtere bloedglucose, kwaliteit van leven/welzijn of patiënttevredenheid. Resultaten Van de 572 gevonden referenties voldeden er uiteindelijk 5 aan de selectiecriteria. In een later stadium werd nog een RCT toegevoegd, die op dat moment in druk was. Door heterogeniteit van de uitgangsgegevens en de interventies bleek het niet mogelijk om een betrouwbare meta-analyse uit te voeren. Twee van de 6 RCT’s lieten een verbetering zien van het HbA1c van respectievelijk 0,4 en 0,5 procentpunt; uit 2 andere onderzoeken waarbij tevens was gekeken naar de nuchtere bloedglucosespiegels bleken geen statistisch significante verschillen. Wat betreft het welzijn en de kwaliteit van leven toonden de 2 RCT’s waarin deze parameters waren onderzocht geen verschillen aan. In het enige onderzoek waarin ook het effect van zelfcontrole op de frequentie van hypoglycemiëen was onderzocht, bleek hierover echter geen betrouwbare uitspraak gedaan te kunnen worden. Discussie en conclusie Door heterogeniteit van de 6 onderzoeken was er geen meta-analyse mogelijk. De onderzoeken lieten strijdige resultaten zien op het punt van de effectiviteit van zelfcontrole op de glykemische regulatie. Een positief effect op de kwaliteit van leven, de frequentie van hypoglykemieën en de patiënttevredenheid werd niet gevonden. Alhoewel de auteurs van de 2 onderzoeken (met respectievelijk 223 en 689 patiënten) concluderen dat deze methode effectief is bij patiënten met DM2 die geen insuline gebruiken, zijn meer RCT’s van goede methodologische kwaliteit noodzakelijk om een definitief antwoord te kunnen geven.