Urticaria en angio-oedeem komen zowel afzonderlijk als in combinatie voor. Meestal verdwijnen de klachten snel. Bij 5-20% van de volwassen patiënten worden de klachten chronisch (klachtenduur > 6 weken).
Oorzaken
De oorzaak van urticaria en angio-oedeem kan zowel allergisch (bijvoorbeeld medicatie, voeding, insecten) als niet-allergisch (bijvoorbeeld infecties, medicatie, auto-immuunziekten, genetisch) zijn. Bij naar schatting 50% van de patiënten is de oorzaak onbekend.
Raadpleeg de volledige versie van de herziene NHG-Behandelrichtlijn op richtlijnen.nhg.org.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen acute en chronische urticaria. Bij de acute variant is de oorzaak meestal niet relevant vanwege het gunstige beloop en de kleine kans op een recidief. Denk aan virale infecties, voedselovergevoeligheid of allergische oorzaken, zoals medicatie en insectenbeten. Chronische urticaria worden onderverdeeld in spontane en induceerbare urticaria. Bij spontane urticaria wordt geen uitlokkende factor gevonden, terwijl induceerbare urticaria veroorzaakt worden door bijvoorbeeld druk of frictie.
Een bekende oorzaak van geïsoleerd angio-oedeem is het gebruik van RAS-remmers. Een meer zeldzame oorzaak is een tekort of verminderde activiteit van C1-esteraseremmer (hereditair angio-oedeem).
Meestal geen aanvullende diagnostiek
Stel de diagnose urticaria en/of angio-oedeem op basis van anamnese en lichamelijk onderzoek. Verder onderzoek is over het algemeen niet zinvol, omdat de prognose doorgaans gunstig is. Bovendien wordt er, ook bij uitgebreid onderzoek, meestal geen oorzaak gevonden. Ook bij chronische urticaria zonder aanknopingspunten voor mogelijke oorzaken en een gunstige reactie op antihistaminica kan het beloop afgewacht worden. Raadpleeg een dermatoloog of allergoloog bij ernstige klachten van chronische urticaria en onvoldoende verbetering van klachten bij het vermijden van eventuele triggers en/of medicamenteuze behandeling. Andere redenen voor verwijzing voor verdere diagnostiek zijn een vermoeden van overgevoeligheid voor een geneesmiddel dat niet door een ander middel vervangen kan worden en recidiverend geïsoleerd angio-oedeem zonder bekende oorzaak.
Spoed
Wees alert op het ontstaan van een anafylactische reactie of ernstig angio-oedeem van de mond-/keelholte bij klachten die nog toenemen bij presentatie. Observeer de patiënt bij twijfel over de ernst van de situatie. Behandel bij anafylaxie of ernstig angio-oedeem van de mond-/keelholte volgens de richtlijnen voor anafylaxie in de farmacotherapeutische richtlijn ‘Geneesmiddelen in spoedeisende situaties’ en verwijs met spoed.
Antihistaminica ter bestrijding van jeuk
De medicamenteuze behandeling van urticaria (al dan niet in combinatie met angio-oedeem) in de huisartsenpraktijk richt zich op het bestrijden van jeuk en hinder. Schrijf hiervoor tweede generatie antihistaminica voor, waarbij de middelen desloratadine en levocetirizine de voorkeur hebben. Bij onvoldoende effect van de standaarddosering, kan de dosering van deze middelen bij volwassenen verdubbeld worden (offlabel).
Bij kinderen (< 12 jaar) kan bij onvoldoende effect van de geregistreerde dosis een ander tweede generatie antihistaminicum geprobeerd worden of kan gekozen worden voor verwijzing naar de kinderarts, dermatoloog of allergoloog.
Overweeg om bij jeuk levomenthol 1% gel of crème FNA eventueel in combinatie met zinkoxide (schudsel FNA) voor te schrijven (niet bij kinderen < 2 jaar). Deze middelen kunnen zo nodig diverse malen per dag op de jeukende plekken worden aangebracht.
Prednisolon en eerste generatie antihistaminica op indicatie
Overweeg bij aanhoudende ernstige klachten van acute urticaria bij volwassenen ondanks therapie met een dubbele dosering antihistaminica eenmalig een kuur prednisolon (1 dd 20 mg oraal gedurende 7-10 dagen).
Eerste generatie (sederende) antihistaminica, waaronder clemastine, zijn niet effectiever dan de tweede generatie antihistaminica en gaan gepaard met sedatie en anticholinerge bijwerkingen. Overweeg deze middelen alleen voor te schrijven aan volwassenen met verstoring van de nachtrust door hevige jeuk. Schrijf ze kortdurend (maximaal 1 tot 2 weken) en alleen voor de nacht voor, naast de standaarddosering levocetirizine of desloratadine.
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
