Nog een zakboekje?

De behandeling van symptomen bij mensen met kanker is een belangrijke palliatieve taak van de huisarts. Amper twintig jaar geleden wist de huisarts niet hoe hij zijn patiënt het beste kon helpen omdat er weinig literatuur over deze klachten bestond. Gelukkig is onze kennis op dit gebied toegenomen en toegankelijk geworden. In 2006 verscheen een standaardboek van de IKC’s Palliatieve zorg: richtlijnen voor de praktijk en huisartsen ontvingen gratis het daarbij behorende Zakboekje palliatieve zorg. Sinds kort zijn de meeste van deze richtlijnen te raadplegen op www.pallialine.nl. En recent kwam de derde editie uit van het door het IKLimburg geredigeerd palliatief formularium: ook een praktische leidraad in zakformaat bedoeld voor huis- en verpleeghuisartsen, apothekers en specialisten met bijzondere interesse in palliatieve zorg. De redactie bestaat uit twee consulenten palliatieve zorg en apothekers, een huisarts ontbreekt. Het boekje is mooi vormgegeven en de hoofdstukken zijn duidelijk ingedeeld: prevalentie, etiologie, niet-medicamenteuze en medicamenteuze behandeling. Het bespreekt alle symptomen en bijna alle middelen die je bij een symptoom kunt voorschrijven. De beschrijvingen zijn zeer gedetailleerd en deze editie besteedt vooral veel aandacht aan de dosering. De hand van de apotheker is duidelijk merkbaar. Dat blijkt ook uit de uitvoerige waarschuwing dat een kwart van de middelen in de palliatieve zorg off-label zijn en dat de voorschrijvende arts zijn patiënt daarover moet informeren. In ieder geval moet het off-label gebruik goed geregistreerd worden. Bij de symptomen die multi-causaal zijn, zoals misselijkheid en dyspneu wordt per oorzaak de mogelijke behandeling in een apart overzicht aangegeven. Dat is heel plezierig. Het is minder plezierig dat de besproken middelen vervolgens niet per groep maar alfabetisch behandeld worden, dat is onhandig voor de zoekende dokter. Achter in het boek (pagina 190) staat bij het hoofdstuk over continue subcutane infusie een overzicht welke middelen al of niet met elkaar in een infuus gemengd kunnen worden. Inhoudelijk verschilt dit formularium nauwelijks van het zakboekje van het IKC dat elke huisarts hopelijk al in zijn zak of dokterstas heeft. De meerwaarde zou kunnen zijn dat de doseringen en bijwerkingen uitvoeriger zijn. Het is echter te hopen dat dit de laatste editie is en IKL zich ook integreert in het landelijk zakboekje.

Klaas Reenders