Partnerassistentie bij zelfonderzoek naar melanomen

Vraagstelling

Wat is de waarde van partnerassistentie bij het aanleren en uitvoeren van zelfonderzoek van de huid, met als doel het vroeger opsporen van melanomen?

Inleiding Omdat melanomen meer voorkomen naarmate de leeftijd toeneemt, is te verwachten dat door de vergrijzing het aantal melanomen nog flink stijgt. De mortaliteit ten gevolge van melanomen daalt als men ze in een vroeg stadium ontdekt door middel van zelfonderzoek van de huid (SSE = skin self-examination). Als de partner bij het onderzoek betrokken is, stimuleert dit de SSE. De hypothese is dat beide partners zich op deze manier verantwoordelijk voelen om SSE uit te voeren.. Ook kunnen huidgedeelten, die de patiënt zelf niet goed kan bekijken, beter worden onderzocht. Patiëntenpopulatie Een RCT van 130 patiënten tussen 40 en 70 jaar. Deze groep werd gerekruteerd uit 682 ziekenhuispatiënten die ooit de diagnose melanoom kregen en jaarlijks een dermatologisch onderzoek ondergingen. De belangrijkste inclusiecriteria waren: een melanoom minstens 6 maanden geleden behandeld, een positieve familieanamnese voor melanomen, aanwezigheid van meer dan 50 naevi of 2 of meer atypische naevi. Patiënten met een ernstige visuele beperking, geen inwonende partner of ernstige comorbiditeit werden uitgesloten van het onderzoek. Onderzoeksopzet De patiënten werden gerandomiseerd naar het individueel ontvangen van de interventie (n = 65) of samen met de partner (n = 65). De interventie bestond uit een 10 minuten durende training door een researchverpleegkundige waarbij zij gebruikmaakte van de ABCDE-criteria (Asymmetry of shape, Border irregularity, Color variation, Diameter ≥ 6 mm, Evolution of the lesion). Er werd vooraf en na de training een toets afgenomen. Alle patiënten kregen een pakket mee met schriftelijke informatie, voorbeeldfoto’s, een vergrootglas en lichaamkaarten om het onderzoek vast te leggen. Uitkomstmaten De effectiviteit van individueel versus samen leren werd na vier maanden follow-up beoordeeld met behulp van drie verschillende uitkomstmaten. Gedragsmatige uitkomsten bestonden uit: zelf gerapporteerde frequentie van zelfonderzoek, onderzoek met partner en bestuderen van het instructiemateriaal. Daarnaast werden zowel de intenties als attitude ten aanzien van het zelfonderzoek gemeten. Resultaten De demografische kenmerken waren in de groepen gelijk. De patiënten in de partnergroep onderzochten vaker hun huid zelf, ook met partner en ze namen significant vaker de SSE-richtlijnen door. De partnergroep liet ook meer intenties zien om SSE toe te passen op huid in het algemeen en had een verhoogd besef van het belang om SSE toe te passen en het belang van de partnerassistentie daarbij. Ook hadden patiënten in de partnergroep meer zelfvertrouwen ten aanzien van het SSE. Alle genoemde uitkomsten waren significant (p &lt 0,05). In de sologroep bleek dat men na de vier maanden follow-up significant vaker geen SSE meer uitvoerde. Conclusie van de onderzoekers Bij patiënten met een melanoom in de voorgeschiedenis lijkt het effectiever om het huid-zelfonderzoek te leren aan de patiënt samen met de partner dan aan de patiënt alleen. Bewijskracht Gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek (1b).3

Just Eekhof