Casuïstiek

Serie therapie van alledaagse klachten: Behandeling van hoesten

Door

Gepubliceerd

11 januari 2018

Leestijd

minuten

Hoesten is een door prikkeling van de slijmvliezen veroorzaakte plotselinge uitstoting van lucht.

0 reacties

Artikelinfo
PDF
Afdrukken
Delen
- LinkedIn
- WhatsApp
- X
- Facebook
Reageren

Artikelinfo

Editie

2018, nummer 1

Eerste paginanummer

Laatste paginanummer

Hoestdrank — Voor het verzachten van de keel met een dropje of honing is weinig bewijs.

© Shutterstock

Casus

Mevrouw de Klein is 43 jaar en consulteert de huisarts in verband met hoesten. Zij heeft nooit gerookt. Het begon met grieperigheid vier weken geleden. Ze voelt zich niet ziek meer, maar het hoesten houdt maar niet op. Vooral ‘s nachts vindt ze het vervelend. Ze had bij de apotheek om een hoestdrank gevraagd waarop de assistente van de apotheek haar vanwege de duur van het hoesten naar de huisarts verwees. U vindt haar niet ziek en bij auscultatie van de longen hoort u geen afwijkingen.

Hoesten is een door prikkeling van de slijmvliezen veroorzaakte plotselinge uitstoting van lucht.2 We maken onderscheid tussen acute hoest ( acht weken).3 4 5 Wereldwijd is hoesten een van de meestvoorkomende redenen om de huisarts te consulteren.5 6 Het is veelal binnen enkele weken selflimiting. In ruim 80% van de gevallen ziet de huisarts de patiënt slechts een keer.6

Aan subacute of chronische hoest kan relevante pathologie ten grondslag liggen die behandeling vereist zoals astma, COPD of hartfalen.7 8 9 Daarom zijn een zorgvuldige anamnese en lichamelijk onderzoek, eventueel aangevuld met gerichte aanvullende diagnostiek, essentieel.

Aanwijzingen voor een organische oorzaak zijn:10

recidiverende hoest met atopie en piepen. Dit kan op astma of bronchiale hyperreactiviteit wijzen. Denk bij een (ex-) roker ouder dan 40 jaar ook aan COPD.7 8
recidiverend (nachtelijk) hoesten met enkeloedeem of dyspnoe d’effort bij ouderen. Dit kan wijzen op hartfalen.
zuurbranden. Dit kan wijzen op gastro-oesofageale reflux.
bovenste luchtwegklachten. Deze kunnen wijzen op persisterende rinosinusitis of neuspoliepen.
gebruik van ACE-remmers, AII-antagonisten, SSRI’s, benzodiazepinen, bleomycine, methotrexaat of prostaglandinesynthetaseremmers kan hoestklachten geven.

Alarmsymptomen bij hoesten zijn:

hemoptoë, afvallen of algemene malaise bij rokers (longcarcinoom)
zuigelingen met hoesten en apneus of cyanose (congenitale cardiopulmonale aandoeningen)
contact met (mogelijk besmette) geiten en schapen (Q-koorts).

Het schema met therapeutische mogelijkheden is van toepassing op de symptomatische therapie van hoesten door onbekend oorzaak. In het kort zijn er geen sterk aanbevolen therapieën; de meeste voorgeschreven en zelfzorgmiddelen hebben geen of een onduidelijk effect en veel middelen hebben bijwerkingen. Er is weinig bewijs voor, maar u kunt adviseren om keelschrapen te verminderen en eventueel een dropje of honing te gebruiken om de keel te verzachten, vooral bij kriebelhoest.

Vervolg casus

U adviseert mevrouw De Klein om af te wachten en antwoordt dat een hoestdrankje wel kan, maar waarschijnlijk weinig effect heeft. U adviseert haar om de informatie na te lezen op Thuisarts.nl en terug te komen als de klachten na vier weken niet verdwenen zijn. U ziet de patiënt niet meer terug voor deze klacht.

Schema therapeutische mogelijkheden bij hoesten

Open tabel

Interventie	Opmerkingen	Winst	Bewijs
Sterke aanbeveling
Ir zijn geen sterk aanbevolen therapieën; de meeste voorgeschreven en zelfzorgmiddelen hebben geen of een onduidelijk effect en veel middelen hebben bijwerkingen.
Matige/zwakke aanbeveling
Adviezen: irritatie tegengaan en keel verzachten door honing of dropjes	Vooral bij kriebelhoest	Klein	Laag
Negatieve aanbeveling
Antibiotica	Resistentievorming	Negatief	Goed
Bètasympathicomimetica	Alleen zinvol bij bronchusobstructie	Geen	Goed bij volwassenen, matig bij kinderen
Dextromethorfan	Kan onder andere hallucinaties veroorzaken	Geen	Matig
LRTA (montelukast)		Geen	Matig/laag
Antihistaminica		Geen	Goed
Cromonen (per inhalatie)		Negatief	Geen
NSAID’s		Geen	Goed
Paracetamol		Geen	Goed
Geen aanbeveling mogelijk
Noscapine	Veroorzaakt Slaperigheid	Onduidelijk	Laag
Codeïne	Mogelijk enig effect bij chronische hoest bij volwassenen, bijwerkingen	Onduidelijk	Laag
Mucolytica (broomhexine, acetylcysteine)		Onduidelijk	Laag
Expectorantia (guaifenesine)		Onduidelijk	Laag
Emollientia (sacharose- of tijmstroop)		Onduidelijk	Laag
Inhalatiecorticosteroïden	Heterogeniteit in beschikbare trials	Onduidelijk	Matig
Anticholinergica (promethazine)	Geen ernstige bijwerking bekend maar mogelijk medicaliserend/belastend	Onduidelijk	Geen
Psychotherapie	Mogelijk effect van hypnose bij psychogene hoest	Onbekend	Laag

Longgeneeskunde

Literatuur

1.Broekhuizen BDL, Sachs APE. Hoesten. In: De Jongh TOH, De Vries H. Therapie van alledaagse klachten. Houten; Bohn Stafleu van Loghum, 2017.
2.↲Van Dale JH. Groot woordenboek der Nederlandse taal. Utrecht: Van Dale Lexicografie, 2015.
3.↲Verheij ThJM, Hopstaken RM, Prins JM, et al. NHG-Standaard acuut hoesten. Utrecht: NHG, 2011. www.nhg.org/NHG-standaarden.
4.↲Irwin RS, Boulet LP, Cloutier MM, et al. Managing cough as a defense mechanism and as a symptom. A consensus panel report of the American College of Chest Physicians. Chest 1998;114(suppl):133–81.
5.↲↲Irwin RS, Madison JM. The diagnosis and treatment of cough. N Engl J Med 2000;343:1715–21.
6.↲↲Okkes IM, Oskam SK, Lamberts H. Van klacht naar diagnose. Bussum: Coutinho, 1998.
7.↲↲Thiadens HA, Postma DS, Bock GH de, et al. Asthma in adult patients presenting with symptoms of acute bronchitis in general practice. Scand J Prim Health Care 2000;18:188–92.
8.↲↲Thiadens HA, Bock GH de, Dekker FW, et al. Identifying asthma and chronic obstructive pulmonary disease in patients with persistent cough presenting to general practitioners: a descriptive study. BMJ 1998;316:1286–90.
9.↲Broekhuizen BD, Sachs AP, Hoes AW, et al. Undetected chronic obstructive pulmonary disease and asthma in people over 50 years with persistent cough. Br J Gen Pract 2010;60:489–94.
10.↲Sachs APE, De Jongh TOH, Broekhuizen BDL, et al. Hoesten. In: De Jongh TOH, De Vries H, Grundmeijer HGLM, Knottnerus BJ (red.). Diagnostiek van alledaagse klachten. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2016.
11.Oduwole O, Meremikwu MM, Oyo-Ita A, Udoh EE. Honey for acute cough in children. Cochrane Database Syst Rev 2014;(12):CD007094.
12.Smith SM, Fahey T, Smucny J, Becker LA. Antibiotics for acute bronchitis. Cochrane Database Syst Rev 2014;(3):CD000245.
13.Becker LA, Hom J, Villasis-Keever M, Van der Wouden JC. Beta2-agonists for acute cough or a clinical diagnosis of acute bronchitis. Cochrane Database Syst Rev 2015;(9):CD001726.
14.Smith SM, Schroeder K, Fahey T. Over-the-counter (OTC) medications for acute cough in children and adults in community settings. Cochrane Database Syst Rev 2014;(11):CD001831.
15.Lee PCL, Jawad MS, Eccles R. Antitussive efficacy of dextromethorphan in cough associated with acute upper respiratory tract infection. J Pharm Pharmacol 2000;52:1137–42.
16.Chang AB, Winter D, Acworth JP. Leukotriene receptor antagonist for prolonged non-specific cough in children. Cochrane Database Syst Rev 2006;(2):CD005602.
17.Yancy WS Jr, McCrory DC, Coeytaux RR, et al. Efficacy and tolerability of treatments for chronic cough: a systematic review and meta-analysis. Chest 2013;144:1827–38.
18.Chang AB, Peake J, McElrea MS. Anti-histamines for prolonged non-specific cough in children. Cochrane Database Syst Rev 2008;(2):CD005604.
19.Chang AB, Marchant JM, McKean MC, Morris PS. Inhaled cromones for prolonged non-specific cough in children. Cochrane Database Syst Rev 2004;(1):CD004436.
20.Kim SY, Chang YJ, Cho HM, et al. Non-steroidal anti-inflammatory drugs for the common cold. Cochrane Database Syst Rev 2015;(9):CD006362.
21.Li S, Yue J, Dong BR, et al. Acetaminophen (paracetamol) for the common cold in adults. Cochrane Database Syst Rev 2013;(7):CD008800.
22.Freestone C, Eccles R. Assessment of the antitussive efficacy of codeine in cough associated with common cold. J Pharm Pharmacol 1997;49:1045–9.
23.Eccles R, Morris S, Jawad M. Lack of effect of codeine in the treatment of cough associated with acute upper respiratory tract infection. J Clin Pharm Ther 1992;17:175–80.
24.Chang CC, Cheng AC, Chang AB. Over-the-counter (OTC) medications to reduce cough as an adjunct to antibiotics for acute pneumonia in children and adults. Cochrane Database Syst Rev 2007;(4)CD006088.
25.Sharfstein JM, North M, Serwint JR. Over the counter but no longer under the radar – pediatric cough and cold medications. N Engl J Med. 2007;357:2321–4.
26.Taylor JA, Novack AH, Almquist JR, Rogers JE. Efficacy of cough suppressants in children. J Pediatr 1993;122:799–802.
27.Paul IM, Beiler J, McMonagle A, et al. Effect of honey, dextromethorphan, and no treatment on nocturnal cough and sleep quality for coughing children and their parents. Arch Pediatr Adolesc Med 2007;161:1140–6.
28.Duijvestijn YC, Mourdi N, Smucny J, et al. Acetylcysteine and carbocysteine for acute upper and lower respiratory tract infections in paediatric patients without chronic broncho-pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev 2009;(1):CD003124.
29.Morice AH, McGarvey L, Pavord I. Recommendations for the management of cough in adults. Thorax. 2006;61 (Suppl 1):i1–24.
30.Anderson-James S, Marchant JM, Acworth JP, et al. Inhaled corticosteroids for subacute cough in children. Cochrane Database Syst Rev 2013;(2):CD008888.
31.Tomerak AAT, McGlashan J, Lakhanpaul M, et al. Inhaled corticosteroids for non-specific chronic cough in children. Cochrane Database Syst Rev 2005;(4):CD004231.
32.Johnstone KJ, Chang AB, Fong KM, et al. Inhaled corticosteroids for subacute and chronic cough in adults. Cochrane Database Syst Rev 2013;(3):CD009305.
33.Chang AB, McKean MC, Morris PS. Anticholinergics for prolonged non-specific cough in children. Cochrane Database Syst Rev 2003;(4):CD004358.
34.Vertigan AE, Murad MH, Pringsheim T, et al.; CHEST Expert Cough Panel. Somatic cough syndrome (previously referred to as psychogenic cough) and tic cough (previously referred to as habit cough) in adults and children: CHEST guideline and expert panel report. Chest 2015;148:24–31.