Statinehype neemt af, maar gebruik stijgt

Statines zijn goed bij hart- en vaatziekten, maar het leek er even op dat statines bovendien goed waren voor ongeveer alles. Ze zouden immunomodulerend en anti-inflammatoir werken en effect hebben op de apoptosis. Dat zou ze geschikt maken voor de behandeling van veel verschillende aandoeningen. Shafiq et al. wijden een mini-review aan dit off-labelgebruik in het Journal of Negative Results in Biomedicine.1 Ze bespreken het gebruik bij aritmieën, hartfalen, cardiomyopathie, diabetes met dyslipedemie, diabetische maculopathie, de ontwikkeling van diabetes, claudicatio, MS, CVA, ziekte van Alzheimer, depressie, reumatoïde artritis, osteoporose, kanker en aids. Bij al deze aandoeningen is er in ieder geval een onderzoeker geweest die getracht heeft het effect van statines aan te tonen. Bij vrijwel alle aandoeningen is het niet echt gelukt. Hooguit zijn de effecten klein, meestal zijn ze onduidelijk en spreken de onderzoeken elkaar tegen. De trials zijn slecht opgezet of sluiten te weinig patiënten in. Het animo om statines te gebruiken neemt af als we naar het aantal publicaties in Pubmed kijken: in het topjaar 2003 waren het er meer dan 1600, en in 2004 was het weer gezakt naar het niveau van 2001: net iets minder dan 1200. Voor het gebruik bij al deze aandoeningen leek 2003 ook het topjaar: vanaf 199 stijgt het aantal publicaties over statines en ontsteking snel naar 120 per jaar in 2003, om naar ruim 80 af te zakken in 2004. Het gebruik van statines in de gewone wereld stijgt echter nog steeds en de belangen zijn daar groot. Het aantal voorschriften in Nederland steeg van 2,4 miljoen in 2000 naar 3,8 miljoen in 2004.2 Meer dan 900.000 Nederlanders slikten in 2004 statines, terwijl dat er in 2002 nog maar 606.000 waren. De kostendaling van statines neemt af. De uitgaven aan atorvastatine en rosuvastatine nemen toe, en ook het nieuwe dure combinatiepreparaat Inegy^® (simvastatine en ezetimibe) is in opmars. De druk van de industrie om specialités te blijven voorschrijven is hoog. De vier grote bedrijven (ALTANA, AstraZeneca, MSD en Pfizer) spanden zelfs een kort geding aan tegen de verzekeraar Menzis omdat Menzis huisartsen beloont om generieke preparaten voor te schrijven. Twee favoriete machten in de gezondheidszorg vechten om een been, wie loopt er lachend heen? (JZ)