Wat had u gehad willen hebben?

Mijn moeder zou binnenkort 100 zijn geworden, ware het niet dat zij het, bij het aanbreken van deze eeuw, wel genoeg vond. ‘Ik houd ermee op, het is mooi geweest’, zei ze tijdens mijn tweewekelijkse bezoek. Een week later was ze dood. Altijd een kordate dame geweest. Een actieve ook, want ze dreef vanaf haar twintigste een grote kapsalon en creëerde en passant een gezin van zeven kinderen. ‘De eerste twee van je vader, de overige vijf van Onze Lieve Heer’, placht ze te zeggen, daarmee refererend aan de promotionele bezoekjes van de pastoor zodra hem de tijdspanne na een geboorte wat te royaal begon voor te komen. Ik denk met veel liefde en bewondering aan haar terug, maar haar neringdoen bracht wel een paar lastige zijverschijnselen met zich mee. Zo hing er een lijst in onze keuken van slagers, bakkers en andere middenstanders, compleet met de dag waarop zij aan de beurt waren. De ene week moesten wij de boodschappen doen bij de protestantse winkeliers, de andere bij de katholieke. Als het stortregende moest je tóch naar de verre winkel – en niet naar de buren – als de lijst in de keuken aldus aangaf. Zo hield mijn moeder iedereen te vriend, want zij kapte nu eenmaal hoofden van meerdere confessies. Maar een groter bezwaar was wat ik mijn moeders ‘klantenlach’ noemde. Regelmatig hoorde ik haar lach vanuit de kapsalon komen. ‘Leuk, zo’n vrolijke moeder’, hoor ik u denken. Ja, dat was het ook. Maar regelmatig kon je duidelijk horen dat haar lach niet het gevolg was van vrolijkheid maar van haar zakeninstinct. Ze lachte mee om iets dat ze niet leuk of misschien zelfs verwerpelijk vond. Ze wilde coûte que coûte alle dames te vriend houden. Als iemand heur haar pikzwart wilde, ging de teer erin en als mevrouw het wit wilde de peroxide. ‘Snap jij zo’n mens nou?’, hoorde ik mijn moeder dan tegen een van de kapsters zeggen. ‘Het staat haar helemaal niet.’ Dat tegen de klant zelf zeggen was zelfs voor mijn moeder, die in huiselijke kring buitengewoon direct was, kennelijk toch te gevaarlijk. Aan de andere kant van het dorp was er immers een concurrerende salon.