Gekleurd sputum en antibiotica

Sputum verkleurt onder invloed van een enzym dat vrijkomt uit leucocyten. Geel of groen sputum kan dus zowel bij bacteriële als virale luchtweginfecties opgehoest worden, al wordt het wel iets vaker bij een bacteriële origine gevonden. De NHG-Standaard Acuut hoesten adviseert om antibiotica al dan niet voor te schrijven op basis van de mate van ziek zijn en onderliggende risicofactoren, en niet op basis van sputumkleur. In de praktijk denken patiënten en artsen daar soms echter anders over. Recent werd een groot prospectief onderzoek gedaan onder 3400 patiënten met acuut hoesten of een lageluchtweginfectie in huisartsenpraktijken in 13 landen, waaronder Nederland. De onderzoekers volgden het herstel van de patiënten, waarbij de huisartsen vrij waren om al dan niet antibiotica voor te schrijven. Patiënten met gekleurd sputum kregen vaker antibiotica dan patiënten zonder sputum (OR 3,2; 95%-BI 2,1-5), in tegenstelling tot patiënten met helder of wit sputum (OR 0,95; 95%-BI 0,61-1,48). Antibiotica zorgden echter niet voor een sneller herstel. Patiënten met groen, geel, wit of geen sputum herstelden even snel met als zonder antibiotica. Ook in de subgroep patiënten met groen of geel sputum én malaiseklachten hadden antibiotica geen meerwaarde. In dit onderzoek ging het met name om patiënten met een mild ziektebeeld en de resultaten gelden niet zonder meer voor patiënten met onderliggende, ernstige COPD. Dit grote, goed uitgevoerde onderzoek laat zien dat gekleurd sputum inderdaad geen reden is om in de eerste lijn antibiotica voor te schrijven. Nu moeten we er alleen nog naar handelen. (Linda Bröker)