Fysieke training voor patiënten met kanker

De auteurs van deze cochranereview onderzochten het effect van fysieke training op fysieke fitheid, veiligheid, kwaliteit van leven, vermoeidheid en postoperatieve uitkomsten in vergelijking met de gebruikelijke zorg bij patiënten met kanker die meerdere behandelingen, gecombineerd met chirurgie, hebben ondergaan.1

Resultaten

De auteurs selecteerden 11 gerandomiseerde trials (RCT’s) met in totaal 1067 patiënten, en 20 tot 269 patiënten per onderzoek. De leeftijd van de deelnemers was van 40 tot 70 jaar, 73% had borstkanker. De primaire uitkomst was fysieke fitheid (zowel uithoudingsvermogen als spierkracht). Het uithoudingsvermogen werd gemeten met een maximale of een submaximale inspanningstest. Spierkracht werd op verschillende manieren gemeten. Secundaire uitkomstmaten waren kwaliteit van leven en vermoeidheid (gemeten met vragenlijsten), en postoperatieve uitkomsten zoals morbiditeit en (ziektevrije) overleving.

Er was een grote heterogeniteit in de onderzochte interventies. De trainingen vonden in vijf onderzoeken onder supervisie plaats, in vijf niet, en één onderzoek had twee interventiegroepen waarvan één met gesuperviseerde trainingen en één zonder. De duur van de interventies varieerde van vijf weken tot de hele chemotherapieperiode. Er was ook veel variatie in het type training dat werd aangeboden: yoga, aerobe training, krachttraining en ontspannings-, coördinatie- of balansoefeningen.

Enkele onderzoeken konden worden samengenomen in de meta-analyse. Hieruit bleek geen significant verschil tussen de interventie- en controlegroep op het uithoudingsvermogen (maximale zuurstofopname: gemiddeld verschil (MD) 0,05 L/min; 95%-BI -0,03 tot 0,13, 2 RCT’s, 6-minuten-wandeltest: MD 16,79 meter; 95%-BI -7,93 tot 40,96; 3 RCT’s), de handknijpkracht (MD 0,73 kg; 95%-BI -0,86 tot 2,32; 3 RCT’s) en de globale kwaliteit van leven (MD 2,29 op een schaal van 0 tot 100; 95%-BI -1,06 tot 5,65; 3 RCT’s). Er was een significant maar klein effect op vermoeidheid (MD -1,05 op een schaal van 4 tot 20; 95%-BI -1,83 tot -0,28; 3 RCT’s). Effecten op postoperatieve uitkomsten werden niet onderzocht. Er waren geen negatieve effecten van training.

Bespreking en conclusies

Ook eerdere meta-analyses rapporteerden het gunstige effect van fysieke training op vermoeidheid.23. Maar in tegenstelling tot de afwezige effecten van training op de fysieke fitheid en kwaliteit van leven in deze cochranereview, is er in een aantal andere meta-analyses consistent bewijs gevonden dat fysieke training tijdens en na de behandeling van kanker kleine tot matig grote gunstige effecten heeft op de fysieke fitheid en de kwaliteit van leven.410 De te beperkte inclusie door de auteurs van deze review is mogelijk veroorzaakt door (te) strikte inclusiecriteria, en het alleen poolen van onderzoeken die dezelfde meetinstrumenten hebben gebruikt voor de uitkomstmaat.

Een beperking is verder dat het merendeel van de trainings-onderzoeken is uitgevoerd bij vrouwen met niet-uitgezaaide borstkanker, dus enige voorzichtigheid met het generaliseren van de effecten naar patiënten met andere vormen van kanker, en naar uitgezaaide kanker, is gepast.

Door de consistente bevindingen uit gerandomiseerde trials die niet allemaal zijn meegenomen in deze review luidt de conclusie dat fysieke training is aan te bevelen aan patiënten met kanker tijdens en na de behandeling.