Paul Giesen

Een goed functionerende huisartsenzorg is van groot maatschappelijk belang vanuit verschillende perspectieven. De Nederlandse huisartsenzorg wordt internationaal gezien als lichtend voorbeeld, maar de vraag is of het huidige model toekomstbestendig is. De huisartsenzorg kraakt door de toenemende werkdruk en personele problemen. De huisartsopleiding heeft moeite om beschikbare opleidingsplaatsen in te vullen, jonge huisartsen aarzelen om praktijkhouder te worden en steeds meer huisartsen stoppen voortijdig. Commerciële ketens nemen huisartsenpraktijken over, met het risico op kwalitatief minder goede zorg tegen hogere kosten. Hoog tijd om veerkracht te tonen en de parel van onze gezondheidszorg op te poetsen.

ANW-zorg levert in Nederland stof tot discussie over bijvoorbeeld de grenzen van spoedzorg, werkdruk, nachtdiensten, waarneemtarieven en de positie van praktijkhouders en waarnemers. Ook over de ketensamenwerking tussen HAP, SEH en ambulancezorg is discussie: wat zijn ieders taken en hoe kan het schaarse personeel optimaal ­worden ingezet? Het kan geen kwaad om eens buiten de eigen grenzen te kijken en onszelf een ‘Europese spiegel’ voor te houden: hoe staat de ANW-zorg in andere Europese landen ervoor?

Een groeiend aantal huisartsenposten (HAP’s) laat de accreditering uitvoeren door de NHG-Praktijk Accreditering (NPA). Dat is een begrijpelijke ontwikkeling, gezien de sterke inhoudelijke overeenkomst tussen huisartsenpraktijken en HAP’s. Door de kwaliteitstoetsing van de 7 x 24-uurs huisartsenzorg volledig bij de NPA onder te brengen, kan het regionale kwaliteitsbeleid eenduidiger worden en de efficiëntie toenemen. Bovendien kunnen huisartsenpraktijken zo meer ondersteuning krijgen door HAP’s. In dit opiniërende artikel delen wij als NPA-auditoren onze ervaringen met huisartsenpraktijken en HAP’s, en opperen we ideeën voor innovatie en kwaliteitsverbetering.

In maart 1960, 3 jaar na de publicatie van de allereerste H&W, introduceerde de redactie de rubriek Casuïstiek. De eerste bijdrage daarin was van de hand van prof. dr. Jules Enneking, internist-directeur van het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen. Hij beschreef de spontane pneumothorax aan de hand van 3 casussen. Nu, ruim 60 jaar later, gaan 2 longartsen uit hetzelfde ziekenhuis en 3 huisartsen uit dezelfde stad in op de huidige wetenschappelijke inzichten rond dit ziektebeeld. Is er in de tussenliggende tijd veel veranderd?

Rond 2000 ontstonden in Nederland huisartsenposten (HAP’s). Huisartsen hebben op de laatste Woudschotenconferentie 2019 opnieuw bevestigd dat 24 uursspoedzorg tot hun kerntaken behoort. Om dit te kunnen waarmaken en de huidige 118 HAP’s toekomstbestendig te houden zijn er dan wel aanzienlijke vernieuwingen nodig en is onderzoek naar de meerwaarde hiervan aangewezen. Bijvoorbeeld op het gebied van triage en zelfzorg, diagnostiek en de inzet van expertise, werkdrukregulatie, en samenwerking met de ambulancehulpverlening en spoedeisende hulp.

Rond de eeuwwisseling ontstonden in Nederland huisartsenposten (HAP’s). Aanvankelijk reageerden patiënten, media, politiek en sommige huisartsen kritisch, wat de HAP’s aanzette tot verregaande kwaliteitsontwikkeling. We beschrijven het ontstaan en de organisatie van HAP’s, en gaan dieper in op thema’s als ervaringen van huisartsen, zorgconsumptie, triage, veiligheid en ketensamenwerking.

Huisartsen hebben op de huisartsenpost (HAP) te maken met onbekende patiënten en een relatief groot risico op een ernstig beloop. Dat heeft geleid tot een sterk ontwikkelde veiligheidscultuur met relatief weinig missers. Al te defensief en protocollair handelen kan echter leiden tot blikvernauwing en daarmee tot minder veilige zorg. Daarom pleiten de auteurs voor herwaardering en structurele inbedding van het niet-pluisgevoel op HAP’s.

De spoedzorg van palliatieve patiënten tijdens ANW-uren is de laatste tien jaar weliswaar sterk verbeterd, maar er zijn nog knelpunten, met name rond persoonlijke continuïteit, informatieoverdracht, identificatie van palliatieve patiënten en de voorbereiding op het palliatieve traject.