Handel in levende waar?

Het aantal beschikbare organen voor transplantatie blijft achter bij de vraag en al jaren broedt men op strategieën om dit te verbeteren. De Nederlandse overheid studeert momenteel op een Masterplan Orgaandonatie. Onvermijdelijk rijst vroeg of laat de vraag of het beschikbaar stellen van geld voor organen die men bij leven kan doneren de orgaanschaarste ten dele zou kunnen oplossen. In de BMJ verschenen recentelijk uiteenzettingen van een voorstander en een tegenstander van deze strategie. Mates, hoogleraar chirurgie in de VS ziet er veel heil in, mits het goed gecontroleerd gebeurt. De betaling dient te geschieden door de overheid of ziektekostenverzekeraars, de toewijzing van de nieren via een van tevoren vastgelegd systeem en de donoren moeten adequaat gescreend en vervolgd worden. Omdat ook dialyse veel geld kost, hoeft het betalen van donoren voor bewezen diensten niet eens te leiden tot prijsstijgingen. Mates meent dat het aantal donoren in zijn systeem aanzienlijk zal toenemen hetgeen transplantatie-toerisme naar landen als de Filippijnen of Pakistan overbodig zal maken. Chapman, hoogleraar aan een centrum voor transplantatie- en nieronderzoek in Australië gelooft er allemaal niets van. De verkoop van organen wordt door de rijken voorgesteld als een fundamenteel menselijk recht, maar dit recht wordt uitsluitend uitgeoefend door de armen, zo stelt hij cynisch vast. De gedachte aan financieel gewin kan potentiële donoren ertoe verleiden relevante contra-indicaties te verzwijgen om de deal maar vooral door te laten gaan. Donoren ontsnappen door de verkoop van een nier in de regel geenszins uit de armoede, het zijn vooral de bemiddelaars in organen die beter van de transactie worden. Ook de gedachte dat het aantal transplantaties door een gereguleerd betaalsysteem zal toenemen, verwijst hij naar het rijk der fabelen. Want welk familielid zal nog zijn organen beschikbaar stellen, als er een overheid is die er een verschaft van een vreemde? En welke ontvanger zal in een dergelijk systeem de gezondheid van zijn naasten nog in de waagschaal willen stellen? Chapman voorspelt een implosie van het aantal niertransplantaties. Meer marktwerking is dus zeker geen simpel panacee voor dit schaarsteprobleem. (TW)