Snelle toegang tot de huisarts

In de Nederlandse NS2 bleek dat patiënten klagen over toegangstijden tot de huisarts. Ze moeten te lang wachten aan de telefoon en het duurt te lang voor er een plekje vrij is op het spreekuur. Dat is niet een uitsluitend Nederlands probleem. In Engeland is Advanced Acces één van de manieren om de wachttijd voor een consult bij de dokter te verminderen. Onder het mom dat je vandaag ook het werk van vandaag moet doen: meer afspraken op de dag zelf boeken en minder op plekken die lang van tevoren worden vastgelegd. In het meinummer van de British Journal of General Practice staan enkele resultaten van onderzoeken naar deze verandering. Zo deden 462 praktijken mee aan een landelijk verbeterproject (National Primary Care Collaborative) op het gebied van toegankelijkheid, preventie en samenwerking; van 352 praktijken waren er voldoende gegevens over de verbeteringen in de toegangstijden nadat praktijken daarover scholing hadden gehad en verbeterplannen hadden gemaakt.1 Als uitkomstmaat gold de tijd tot de derde beschikbare routinespreekuurplaats. Bij aanvang was die bij 50% van de praktijken langer dan 2 dagen. Bij twee derde van de praktijken verbeterde deze tijd; de gemiddelde tijd daalde van 3,6 naar 1,9 dagen. De verbetering werd bereikt door meer personeel, meer telefoonlijnen en vooral door meer vrije plekken op dag zelf te reserveren. Uit kwalitatief onderzoek bleek dat de snelle toegangstijd niet voor alle patiënten nodig was of een verbetering inhield.2 Bij al te strenge selectie voelden patiënten zich ongemakkelijk, vooral degenen die zich met name aan de telefoon niet zo assertief konden uiten. De tevredenheid van patiënten hing ook niet af van de manier waarop men een afspraak kon maken.3 Patiënten die op een inloopspreekuur kwamen, waren even tevreden als degenen die een afspraak maakten. Beide soorten spreekuren hebben hun eigen gebruikers. In de enige systematische review tot nu toe over alle manieren om de toegang tot de dokter te verbeteren, concluderen Chapman et al. dat er maar weinig bewijs is dat al die veranderingen ook echt helpen. Ze vonden 30 onderzoeken: 8 over personal medical services, 5 over telefonische consulten door een huisarts, 4 over telefonische consulten en triage door praktijkverpleegkundigen, 4 over daadwerkelijke zorg door praktijkverpleegkundigen, 6 over walk-incentra, 1 over de NHS-Direct en 2 over zorg door apothekers. Weliswaar neemt bij sommige initiatieven de toegankelijkheid toe, maar volgens onderzoekers neemt ook de ongelijkheid toe. Vooral assertieve patiënten krijgen makkelijker toegang en dat was toch niet de bedoeling van deze innovaties. In het begeleidende editorial pleit Salisbury terecht voor een onderzoek naar effectiviteit voordat een interventie in het hele systeem wordt doorgevoerd. Terloops vraagt hij ook om te onderzoeken waarom die boodschap maar niet begrepen wordt.4 Over dat laatste heb ik me op deze plaats ook al eens verwonderd. (JZ)