De onderzoekers bekeken het verband tussen gewichtsverlies in de eerste 5 jaar en cardiovasculaire morbiditeit of mortaliteit in 5 tot 10 jaar na de diagnosestelling. Zij voerden daarvoor een observationele analyse uit. Het onderzoek betrof een cohort van 2730 mensen met door screening ontdekte diabetes uit 343 huisartsenpraktijken in Denemarken, Nederland en het Verenigd Koninkrijk uit de Addition Trial (waarin ‘strenge’ multifactoriële behandeling werd vergeleken met zorg volgens de nationale richtlijnen). De onderzoekers corrigeerden bij de analyse voor onder meer geslacht, leeftijd bij de diagnose, gewicht op baseline, roken, cardiovasculaire ziekte in de periode van 0 tot 5 jaar, vetspectrum en medicatie.
In de periode van 5 tot 10 jaar na de diagnose trad cardiovasculaire morbiditeit op bij 8,4% van de deelnemers en mortaliteit bij 9,1%. Bij de start verschilde het gewicht niet tussen mensen die in gewicht toe- of afnamen. Een toename van 2% in het eerste jaar verdriedubbelde de kans op sterfte in de periode van 5 tot 10 jaar na de diagnose (RR 3,2; 95%-BI 1,3 tot 7,8). Maar ook gewichtsverlies ≥ 5% correleerde met een tweeëneenhalve keer zo grote kans op sterfte. Een voorgeschiedenis van hart- of vaatziekte maakte daarbij geen verschil. Mensen met bij aanvang een BMI < 30 en met ≥ 10% gewichtsverlies over de eerste 5 jaar hadden zelfs een 4,6 keer (95%-BI 1,9 tot 11,4) grotere kans op sterfte dan mensen bij wie het gewicht gelijk bleef.
Dit onderzoek laat zien dat niet alleen gewichtstoename maar ook fors gewichtsverlies (> 10%) in de eerste 5 jaar na de diagnose diabetes type 2 niet altijd gunstig is, met name niet bij degenen met een BMI < 30. Goed om deze kennis mee te nemen in het proces van gedeelde besluitvorming over de leefstijlaanpak bij diabetes.
Literatuur
- Strelitz J, et al. Association of weight loss and weight loss maintenance following diabetes diagnosis by screening and incidence of cardiovascular disease and all cause mortality: an observational analysis of the ADDITION-Europe trial. Diabetes Obes Metab 2021;23:730-41.
Reacties (4)
En dit staat zomaar in een achterafhoekje van H&W? Dit is toch wereldnieuws, als het waar zou zijn?
Ik dacht eerst dat het een 1 april grap was. Er staat namelijk eigenlijk dat je gewicht EXACT gelijk moet blijven om...ja wat eigenlijk? Om niet dood te gaan zoals blijkbaar mensen die ietsje aankomen en die afvallen dat wel doen. Als ik het goed begrijp loopt de DM2 patiënt op een evenwichtskoord, 100 meter boven een ravijn, en mag er aan beide kanten beslist niet afvallen (no pun intended).
Sorry, maar ik vind dit echt een onzin artikel, en dat bedoel ik niet aan het adres van de heer Rutten, maar aan de oorspronkelijke auteurs van het onderzoek. Je maakt mij niet wijs dat 2% gewichtstoename in het eerste jaar, dus iemand die van 90 naar 91,8 kilo gaat, gecorreleerd is aan verdubbeling van de sterfte! (Is dat geen vocht dan, bijvoorbeeld, door hartfalen en betreft het hier een verkeerde conclusie, met omgekeerde causaliteit?)
Je maakt me ook niet wijs dat iemand die afvalt van 90 naar 81 kilo een bijna 5 keer zo grote kans heeft om dood te gaan als iemand bij wie het gewicht gelijk blijft. We adviseren elke diabeet om 10 kilo af te vallen en dat zou betekenen dat mijn halve praktijk dood zou neervallen op de dag dat het behaalde resultaat met het eerste taartje sinds een jaar gevierd wordt.
Ik geloof niet dat a) deze observaties correct zijn; b) dat we daar pas in 2021 achterkomen; c) dat de causaliteit klopt en d) dat we hier vanaf nu serieus rekening mee moeten houden bij ons beleid.
Daar komt bij dat ik dit effect niet in mijn eigen praktijk signaleer.
Bovendien: wat is het causale mechanisme dan?
En nogmaals, als dit waar is, dan zou dit toch op alle voorpagina's van alle kranten en wetenschappelijke tijdschriften moeten staan, en niet weggestopt ergens in H&W??
- Login om te reageren
Dank aan collega Gobel voor zijn reactie. Een reactie die ik als (oud-) huisarts zeer begrijpelijk vind, maar waar ik als wetenschapper toch op moet antwoorden dat de gegevens echt kloppen. Ik was een van de auteurs van deze publicatie en stuur hem graag het volledige artikel toe (mail naar g.e.h.m.rutten@umcutrecht.nl) Wij waren bepaald niet de eerste onderzoekers die vonden dat gewichtsverlies niet voor iedereen met type 2 diabetes gunstig is. Ook de Look AHEAD studie in de VS onder ruim 5000 mensen met type 2 diabetes vond na een follow-up van 10 jaar dat een op gewichtsverlies gerichte interventie bij 15% van de mensen ongunstig was voor cardiovasculaire ziekte en sterfte (Baum A. et al. Lancet Diabetes Endocrinology 2017). Een zeer recent verschenen publicatie onder 763 mensen met type 2 diabetes zonder cardiovasculaire voorgeschiedenis liet na een follow-up van ruim 14 jaar zien dat gewichtsverlies bij mensen boven de 60 jaar eerder nadelig dan voordelig is voor cardiovasculaire ziekte en sterfte (Moazzeni et al, Cardiovasc Diabetology 2021:20:141). Door de buikomvang in de analyses te betrekken konden wij concluderen dat in ons cohort het gewichtsverlies waarschijnlijk optrad in de niet-vet componenten, dus in spieren en bot. Mogelijk speelt hier ‘frailty’, broosheid, een rol. Het is bekend dat mensen met type 2 diabetes daar vaker last van hebben dan mensen zonder diabetes. En er zijn meer studies die laten zien dat gewichtsverlies zeker bij ouderen niet zonder meer gunstig is. In het oorspronkelijke artikel bepleiten wij grootschalige studies naar de lange-termijn effecten van gewichtsverlies, al dan niet gevolgd door gewichtsstijging. Het lijkt duidelijk dat bewust nagestreefd gewichtsverlies niet altijd en niet voor iedereen gunstig is. Huisartsen en praktijkondersteuners moeten dat weten en er wat mij betreft vooral bij ouderen rekening mee houden. Wat we op kleine schaal in onze praktijk zien kan een vertekend beeld geven, zeker als we ergens in 'geloven'. Gezonde twijfel past huisartsen. Daarom dit artikel in Huisarts en Wetenschap.
Guy Rutten, emeritus hoogleraar diabetologie in de huisartsgeneeskunde
- Login om te reageren
Intressant artikel maar ik ben zo benieuwd wat de onderliggende oorzaak is van deze oversterfte bij gewichtsverlies van patienten met BMI< 30. Helaas moet er betaald worden voor het artikel van Strelitz. M. Phaff, huisarts Nieuw-Zeeland.
- Login om te reageren
Wie het oorspronkelijke artikel wil lezen kan mij een mail sturen: g.e.h.m.rutten@umcutrecht.nl
Ik zal dan een PDF van het artikel toesturen.
Guy Rutten
- Login om te reageren
