Gezondheid, analfabetisme en kiezen

Patiënten met een beperkte lees- en begripsvaardigheid van medische informatie (health illiteracy) hebben een slechtere gezondheid en meer beperkingen dan patiënten die medische informatie goed kunnen lezen en begrijpen. Dat bleek uit een cross-sectioneel onderzoek in de VS waarin 2923 ouderen (>65 jaar) werden onderzocht met een gevalideerde taalbegriplijst, waarbij ook de SF-36 en verschillende vragenlijsten over dagelijks functioneren werden afgenomen. Health literacy is verwant met algemene taalvaardigheden, maar meet ook de specifieke vaardigheden die nodig zijn om bijvoorbeeld medische folders te begrijpen, etiketten op medicijnpotjes te kunnen lezen en afspraakkaartjes te begrijpen. Van de ouderen had 11% een matige taalbeheersing en maar liefst 22% een slechte. Ouderen met een slechte taalvaardigheid hebben vaker een chronische aandoening, met name diabetes en hartfalen. Ze hebben een slechtere fysieke en psychische gezondheid dan ouderen die wel goed kunnen lezen. Ook hebben ze meer beperkingen in hun dagelijks functioneren (OR 2,83) en beperkingen vanwege fysieke klachten (OR 1,90). En dat allemaal gecorrigeerd voor aantal chronische aandoeningen, risicogedrag en sociaaldemografische kenmerken. De auteurs hebben geen geheel sluitende verklaring voor hun bevindingen en in het begeleidende commentaar is er enige kritiek op de analyse, maar dit onderzoek is ook volgens de commentaarschrijver het eerste grootschalige onderzoek dat onomstotelijk aantoont dat er een essentiële relatie tussen lezen en gezondheid is. Of de prevalentie van health illiteracy in Nederland even hoog is als in de VS weet ik niet, maar het lijkt me een illusie van Hoogervorst en de zorgverzekeraars dat alle mensen zorgpolissen of indicatoren van zorgverleners kunnen vergelijken. Misschien kan eenderde ze niet eens lezen. Daar gaat de vrije, kritische keuzeconsument... Overigens hebben deze bevindingen ook consequenties voor uw dagelijks praktijk. Ik weet niet wie van mijn patiënten goed kan lezen, en u weet dat waarschijnlijk ook niet. Dat maakt schriftelijke voorlichting over aandoeningen en over geneesmiddelengebruik een groot deel van uw patiënten tot een volstrekte black box. (JZ)