2005, nummer 13

Jaargang

Nieuws

Spoed in de praktijk
Dit boek is een grondige revisie van het bij veel huisartsen bekende boek Spoedeisende geneeskunde voor de huisarts . Het is een lijvig en indrukwekkend boekwerk geworden, waarin werkelijk geen enkele denkbare spoedsituatie ontbreekt. Alles komt aan de orde: tot psychiatrie en een apart hoofdstuk…
Twee herziene NHG-Standaarden niet in H&W: otitis externa en otitis media met effusie
In 2005 zijn zoveel NHG-Standaarden herzien dat zij niet allemaal in H&W kunnen verschijnen. De herziene versies van de standaarden Otitis externa en Otitis met effusie staan daarom alleen in het NHG-Standaardenboek. Daarnaast zijn zij vanaf heden op de website van het NHG te raadplegen. De…
Patiënten met schouderklachten niet via de ‘Standaard’ naar de manueel therapeut
Gert Bergman et al. suggereren aan het eind van het verslag van hun fraaie trial over de effectiviteit van manuele therapie bij mensen met schouderklachten (H&W 2005;48:438-43) dat de NHG-Standaard Schouderklachten moet worden aangepast. Alle schouderpatiënten zouden in het vervolg op het bestaan…
NHG-Standaard Urineweginfecties
In de NHG-Standaard Urineweginfecties (H&W 2005;48:341-53) wordt bij de diagnostiek van een urineweginfectie verwezen naar de figuur: bij vermoeden op een uwi starten met een nitriettest: indien positief: uwi. Indien negatief: dipslide. Klip en klaar; zou men zeggen. Er wordt vervolgd met een…
Kwaliteit kan niet zonder meten
Marc Berg en Wim Schellekens gaan wel erg kort door de bocht in Kwaliteit kan niet zonder meten (H&W 2005;48:519-20). Ze stellen dat huisartsen in Engeland significant meer inkomsten verwerven door te scoren op prestatie-indicatoren en dat er sindsdien een ‘ongekend snelle stijging van de…
De voorspellende waarde van de PSA
Voor een doorsnee huisarts is het toepassen in de dagelijkse besluitvorming van de begrippen sensitiviteit, specificiteit en voorspellende waarde moeilijk. Het gebruik van deze terminologie in het journaalstukje Een normaal PSA stelt niet gerust (H&W 2005:48;538), helpt de praktiserend huisarts…
Vitamine B12 oraal versus intramusculair voor vitamine-B12-deficiëntie
Achtergrond Vitamine-B12 -deficiëntie komt algemeen voor. Huisartsen behandelen patiënten met deze aandoening doorgaans met vitamine B12 intramusculair. Dat zou ook anders kunnen. Meerdere onderzoeken wijzen uit dat orale toediening van vitamine B12 even effectief is als intramusculaire…
Continu of verlengd gebruik vergeleken met cyclisch gebruik van de combinatiepil
Achtergrond Om menstruaties te vermijden gaan vrouwen steeds meer over tot verlengd of continu gebruik van de combinatiepil. Aanvankelijk gebruikten vrouwen de pil alleen continu in het kader van een behandeling, bijvoorbeeld van endometriose of dysmenorroe. Doorslikken heeft verschillende…
Antidepressiva en anti-epileptica in de behandeling van pijn
Achtergrond De Cochrane Collaboration heeft 3 reviews gepubliceerd over de behandeling van chronische pijn met gabapentine, carbamazepine en antidepressiva. Veel patiënten met chronische pijn hebben neuropathische pijn, die niet goed reageert op normale pijnstillers als NSAID’s, paracetamol of…
H&W-accreditatie
In april beloofden we u punten te geven voor het lezen van H&W. We ontvingen in een paar weken ruim 800 bonnetjes en dat stelden we zeer op prijs. Maar we hadden buiten de waard gerekend. Ons idee om het lezen onder de NHG-accreditatie te laten vallen, kon de goedkeuring van het College voor…
Een kijkje in de keuken van de huisarts
‘Net als de tovenaarsleerlingen in de boeken over Harry Potter dienen de co-assistenten te laten zien dat zij dat ene artikel of dat andere boek gelezen hebben. Met die kennis kunnen zij de dreigende gevaren bestrijden.’ Deze vergelijking tussen co-assistenten en de tovenaars in opleiding (TIO’s)…
Acute geneeskunde
In het voorwoord staat dat dit boek een leerboek is dat zich richt op het kennisniveau van de basisarts. In de meeste van de 32 hoofdstukken is een klinisch probleem (koorts, hoesten, acute buikpijn, hoofdpijn) het uitgangspunt en worden per probleemgebied de pathofysiologie, de diagnostiek en de…
Depressie belicht
Deze richtlijn is op initiatief van de Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ totstandgekomen, ondersteund door het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO en het Trimbos-instituut, en is tevens een herziening van de CBO-richtlijn uit 1994. In de…
Prenatale zorg bekeken
Tien jaar geleden verscheen dit compendium voor het eerst, en nu is er de volledig herziene 4e druk. De prenatale zorg in Nederland, waarvan de kwaliteit vroeger niet ter discussie stond, krijgt de laatste tijd, met reden, veel aandacht. Het Europese Peristat-rapport , dat hogere cijfers voor de…
Zakboekjes
De vrij nieuwe medische uitgeverij Prelum is in hoog temp bezig goed verzorgde boekjes op de markt te brengen. De eerste twee zakboekjes zijn vertalingen uit het Engels (radiologie) en Duits (spoedzorg bij kinderen). De serie zal vermoedelijk uit acht deeltjes bestaan. Ook BSL maakt allerlei…
Genetica voor de huisarts
Klinische genetica is het nieuwste boek in de serie Praktische huisartsgeneeskunde (niet te verwarren met Practicum Huisartsgeneeskunde ). Het bevat een schat aan informatie over de geschiedenis van de genetica, de genetische basis van tal van aandoeningen en handvatten voor…
Het analyseren van kwalitatief onderzoek
Eindelijk een makkelijk leesbaar en begrijpelijk boek over het analyseren van kwalitatief onderzoek. Dat werd tijd, want kwalitatief onderzoek in de medische wetenschap is hot. Ook H&W krijgt steeds meer kwalitatief onderzoek aangeboden. De kwaliteit van dat onderzoek laat helaas vaak nog te…
Snot voor de ogen
Met een pusoog ben je niet welkom op de crèche. De oplossing daarvoor ligt voor de hand: antibiotica in het oog en je bent zo weer beter. Dat denken zelfs huisartsen: ruim 86% van alle infectieuze conjunctivitis wordt behandeld, en maar liefst ruim 80% met antibiotica (Huisarts Wet 2004;47:393)…
Henk Lamberts onderscheiden met Wood Award
Op 16 oktober ontving Henk Lamberts uit handen van Maurice Wood himself de Wood Award . Deze prijs wordt sinds 1995 jaarlijks toegekend aan een persoon die met zijn carrière een opvallende bijdrage heeft geleverd aan huisartsgeneeskundig en eerstelijns onderzoek. Met name Lamberts’ inspanningen…
Gezondheid, analfabetisme en kiezen
Patiënten met een beperkte lees- en begripsvaardigheid van medische informatie (health illiteracy ) hebben een slechtere gezondheid en meer beperkingen dan patiënten die medische informatie goed kunnen lezen en begrijpen. Dat bleek uit een cross-sectioneel onderzoek in de VS waarin 2923 ouderen (…
Papaja als onderwijsmodel
Huisartsen-in-opleiding kunnen papaja’s gebruiken om intra-uteriene manipulaties te leren. In Family Medicine , het tijdschrift van de Society of Teachers of Family Medicine, verscheen in april dit jaar al een artikel over het gebruik van papaja’s als model bij het aanleren van vacuümaspiraties…
Ziekte van Alzheimer te ruiken?
Een eenvoudige test voor de aanwezigheid van de ziekte van Alzheimer zou welkom zijn, zeker bij patiënten die klagen over cognitieve beperkingen. Nu was uit eerder onderzoek al bekend dat alzheimerpatiënten slechter konden ruiken dan hun leeftijdsgenoten zonder alzheimer. Fibrosering van de…
Veiligheid langwerkende ß2-agonist ter discussie
Uit een voortijdig gestopt onderzoek (in 2002), waarin het effect van salmeterol vergeleken werd met placebo, bleek dat gebruik van alleen salmeterol een verhoogd risico opleverde voor een luchtweggerelateerde dood of levensbedreigende situatie (RR 1,40; 95%-BI 0,91-2,14). En dit effect was meer…
KNO-aandoeningen in de huisartsenpraktijk
In 2005 en 2006 komen herziene NHG-Standaarden uit over een aantal aandoeningen in het KNO-gebied. Het gaat om de standaarden allergische en hyperreactieve rhinitis, rinosinusitis, otitis externa, otitis media met effusie (OME) bij kinderen, acute keelpijn, slechthorendheid en otitis media acuta …
Zes voorspellers gecompliceerd beloop lageluchtweginfectie
Er zijn 6 factoren die het risico op een gecompliceerd beloop van lageluchtweginfecties bij ouderen kunnen voorspellen. Tot deze conclusie komen Utrechtse onderzoekers na een retrospectief cohortonderzoek in de huisartsenpraktijk onder 907 patiënten > 60 jaar met een lageluchtweginfectie. Van…
Tussenstand Millennium-gezondheidsdoelen niet hoopgevend
Rond de eeuwwisseling onderschreven 189 landen in de wereld acht doelen die beogen om binnen 15 jaar extreme armoede de wereld uit te bannen. Vier doelen richten zich op gezondheid. De WHO bracht onlangs een rapport uit waarin de stand van zaken na de eerste 5 jaar wordt geëvalueerd. Het eerste…

Wetenschap

De huisarts en ‘de Spaansche griep’ 1918-1920
De ‘Spaansche griep’ met 50 miljoen doden wereldwijd is de meest desastreuze pandemie ooit. Huisartsen hebben bij de Spaanse griep in de patiëntenzorg en als publicist van hun ervaringen een belangrijke rol gespeeld. Nu er opnieuw een influenzapandemie dreigt, is er weer belangstelling…
Milde en matige depressies
Marleen Hermens beschrijft in haar proefschrift een voor huisartsen belangrijk ziektebeeld: de milde tot matige depressie. Een milde of matige depressie komt immers vaak voor, en er zijn aanwijzingen dat huisartsen deze depressie nogal eens behandelen met antidepressiva, ondanks een negatief…
Smeermiddel bij gonarthrosis
Hoe effectief zijn intra-articulaire injecties met hyaluronzuur bij gonarthrosis? Intra-articulaire injecties met corticosteroïden worden conform de NHG-Standaard Niet-traumatische knieklachten overwogen indien analgetica (paracetamol of eventueel een NSAID) onvoldoende effect hebben…
ASCOT-resultaten overtuigen niet
In de ASCOT-BPLA-trial worden amlodipine en perindopril vergeleken met atenolol en het diureticum bendroflumethiazide; volgens de auteurs zouden de nieuwere bloeddrukmiddelen beter zijn dan de klassieke middelen. De resultaten van het ALLHAT-onderzoek uit 2002 en het nieuwe ASCOT-BPLA…
Kan een patiënt met klachten van graspollenallergie zonder voorafgaande tests behandeld worden?
Graspollenallergie is een seizoensgebonden allergische aandoening waarbij de patiënt met klachten reageert op graspollen. De symptomen die bij graspollenallergie voorkomen, zijn een verstopte neus, een loopneus, niezen of jeuk in neus en ogen. Een graspollenallergie geeft klachten van mei tot…
Virale en bacteriële lageluchtweginfecties zijn in de dagelijkse praktijk niet van elkaar te onderscheiden
Het voorschrijven van antibiotica bij patiënten met een lageluchtweginfectie is gemeengoed, maar gebeurt meestal op oneigenlijke gronden. Indien virale en bacteriële lageluchtweginfecties klinisch eenvoudig van elkaar onderscheiden zouden kunnen worden, kan dit leiden tot vermindering van…
Therapietrouw is abnormaal gedrag
Bij de behandeling van diabetes is het effectiever om uit te gaan van de eigen verantwoordelijkheid en de doelen van de patiënt dan van therapietrouw aan een voorgeschreven behandeling. De empowermentbenadering is erop gericht patiënten zelf weloverwogen keuzes te laten maken. Deze…
Helpt influenzavaccinatie bij kinderen met astma?
Systematische reviews betwijfelen de klinische effectiviteit van influenzavaccinatie. Influenzavaccinatie zorgt niet voor minder astma-exacerbaties bij kinderen. Influenzavaccinatie veroorzaakt geen astma-exacerbaties. Voor het beoordelen van de (kosten)effectiviteit van…

Praktijk

De huisarts en het vallen van patiënten in het verzorgingshuis
Vallen bij ouderen is een probleem: per jaar valt eenderde tot de helft van alle ouderen boven de 65. In verzorgingshuizen wordt nog vaker gevallen. In één op de tien gevallen leidt vallen tot letsel, in één op de twintig tot een fractuur. In vier van de vijf gevallen weet de huisarts er niet van…
Mallet finger
Bij de mallet finger gaat het om een peesruptuur (of een avulsiefractuur) na een trauma van één van de acht vingers (meestal de middelvinger of de wijsvinger). Een mallet duim is zeer zeldzaam. De mallet finger wordt niet apart gecodeerd in de registratiesystemen, maar is ondergebracht in de…
Kuipstoeltjes
De gezondheidszorg staat bol van de demagogie, drogredeneringen en retorica. Een voorbeeld. Demagogie krijgt gestalte in het hanteren van een metafoor als ‘volksziekte nummer 1’. Als zodanig worden hart- en vaatziekten al sinds jaar en dag aangeduid. Zó lang zelfs, dat de uitdrukking uiterst…
‘Werk heeft invloed op het welzijn van mensen’
Eindhoven heeft al een hele geschiedenis waar het gaat om de samenwerking tussen huisartsen en bedrijfsartsen: de stad was een van de acht regio’s die meededen aan het project ‘SamenWerktBeter’. Nelissen: ‘Toen dat project eindigde heeft het Eindhovense “Kernteam” van actieve huisartsen en…
Het nieuwe bevolkingsonderzoek?
Begin dit jaar vond een consensusbijeenkomst plaats over de screening op colonkanker in de nabije toekomst. Kan de invoering van dit bevolkingsonderzoek voldoende onderbouwd worden, mede met de door Wilson en Jungner opgestelde criteria in het achterhoofd? (Zie het artikel in In de praktijk …
De afweging tussen nee en ja zeggen
Huisartsen en hun praktijkmedewerkers worden de hele dag overspoeld met vragen. Het is letterlijk hun core business om in te gaan op de hulpvraag van de patiënt. Maar er zijn ook veel ‘oneigenlijke’ vragen. Meestal wordt ook daarop zonder nadenken ingegaan, maar is dat wel zo slim? Een collega…
Van probleem naar uitdaging
Oorspronkelijk is het ABCDE-concept afkomstig uit de Advanced Trauma Life Support -cursus (ATLS®) die Amerikaanse chirurgen en anesthesiologen ontwikkelden voor de opvang van ernstige traumatologische patiënten. Deze inmiddels wereldwijd erkende cursus is een vast onderdeel van de opleiding en…
Adequaat geven van goede informatie
In deze serie over de communicatie tussen huisarts en patiënt volgt In de praktijk aan de hand van casuïstiek de logische ordening van een consult: informatie verzamelen, informatie geven en, gemeenschappelijke besluitvorming. De eerste afleveringen behandelden algemene aspecten van de…

Richtlijn

Alle actuele NHG-Standaarden voortaan gebundeld
Sinds 1989 publiceert het Nederlands Huisartsen Genootschap NHG-Standaarden. In de eerste jaren verschenen er veel standaarden over nieuwe onderwerpen, waardoor het aantal snel toenam. De laatste jaren werken we overwegend aan revisies, met als gevolg dat nog maar weinig nieuwe producten het…