Artsen en patiënten oordelen verschillend over samen beslissen

In 2019 vulden deelnemers een vragenlijst in over verschillende aspecten van transparantie in de zorg, waaronder een deelonderzoek over ‘samen beslissen’ over een behandeling (de Shared Decision Making Questionnaire). Het Nivel legde 9 stellingen voor aan de 1500 leden van het consumentenpanel Gezondheidszorg, met 713 respondenten (49%). De VvAA legde deze stellingen voor aan 18.515 artsen, met als respondenten 265 huisartsen en 269 medisch specialisten (totaal 6%). De totaalscore werd berekend op een schaal van 0 tot 45; een hogere score betekende een hogere mate van ervaren samen beslissen. 

Samen beslissen gebeurt in een proces van 5 stappen die patiënt en arts samen doorlopen. Al bij de eerste stap gaat het mis: 73% van de artsen en slechts 48% van de patiënten vindt dat de arts de patiënt goed duidelijk maakt dat er sowieso een keuze is. Ook denken artsen en patiënten verschillend over hoe adequaat de informatie is over de verschillende behandelmogelijkheden en hun voor- en nadelen (3 stellingen): 47-64% (patiënten) en 85-90% (artsen). Verder vindt 51% van de patiënten en 75% van de artsen dat ze daadwerkelijk samen een keuze maken.  

De onderzoekers benoemen verschillende uitdagingen bij de implementatie van samen beslissen. Zo wordt er nog weinig gebruikgemaakt van beschikbare instrumenten (keuzehulpen, de 3 goede vragen). En samen beslissen is vaak meer dan het eenmalig inzetten van een keuzehulp of informed consent, het is eerder een proces. Het kan lastig zijn patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden mee te nemen in dit proces, maar dat betekent niet dat zij dit niet zouden willen.  

De bijzonder lage respons onder artsen betekent dat de resultaten met enige reserve gelezen moeten worden. Wel blijkt ook uit eerder onderzoek dat er bij artsen verschil zit tussen perceptie en realiteit van samen beslissen, en dat arts en patiënt gezamenlijke besluitvorming anders ervaren. Initiatieven ter bewustwording en implementatie van samen beslissen zijn daarom nog steeds nodig.